Фирузя мяммядли
Yüklə 3,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Фирузя Мяммядли
|
(çayın qolu)
nitq vahidi kimi, ya da komponentlərin bu və ya başqa dərəcədə məcaziləşməsinə əsaslanan (əldən düş- mək) dil vahidi - frazeoloji vahid kimi formalaşır. Professor A.Qurbanov «Leksik yolla söz yaradılması»na abbreviaturaları daxil edir. Bizcə bu, söz yaradıcılığının leksik üsulla ifadəsində ən doğru yoldur. Prfessor B.Xəlilov söz yaratmada leksik üsuldan danışarkən S.Cəfərovun bölgüsünə əsaslanır və «Kalka üsulu ilə söz yaratma»nı da bu bölgüyə daxil edir. Müəllif kalka üsulu ilə söz yaratmadan danışarkən kalkaların hərfı tərcümə 528 Фирузя Мяммядли yolu ilə yaranması faktından çıxış edərək, bu üsulun leksik yolla söz yaratmanın bir üsulu kimi qəbul edir. O yazır: «Kalka üsulu ilə sözyaratma barəsində dilçilikdə bir-birindən fərqli fıkirlər ol- muşdur. Bəzilərinin fıkrincə, kalka üsulu ilə yaranan sözlər alınmadır və ya alınma sözlərin bir növüdür. R.A.Budaqov, Q.Q.Musabayev, Ş.A.Abiyeva və sairlərin fıkrinə görə, kalkalar əcnəbi sözlərin quruluşu əsasında formalaşdığı üçün alınmaların bir növü hesab edilməlidir. İkinci fıkir tərəfdarları (N.A.Baskakov, A.A.Reformatski və s.) kalkaları alınma hesab etməmiş, kalka üsulu ilə yaranan sözləri hər bir dilin daxili imkanları, qrammatik qaydaları əsa- sında yarandığı fıkrini söyləmişlər. Kalkaları alınanların bir növü hesab etmək düzgün deyildir. Bu yolla söz yaratma dilin daxili imkanları və qanunları əsasında baş verir. Ona görə də kalka üsulu ilə söz yaratma dilin daxili imkanları əsasında sözyaratmanın bir növü kimi qəbul edilməlidir. Ona görə ki, başqa bir xalqdan gələn anlayışı ifadə etmək üçün milli dilin öz leksik-qrammatik imkanlarından istifadə edilir. Burada yalnız anlayış, məfhum bir xalqdan digərinə keçir, ötürülür. Ancaq həmin anlayışı, məfhumu ifadə edən Söz isə milli dilin bazası əsasında yaranır, formalaşır». (4.397) Alimin bu fıkri ilə tam razılaşmaq lazım gəlir. Amma fıkrimizcə, kalka üsulu ilə söz |