Fitohormonlar və ya bitki hormonları-bitkilərin intensiv
Yüklə 24,01 Kb.
|
|
Ürək qlikozidləri. Ürək əzələsinə güclü təsirləri ilə
xarakterizə olunurlar. Ürək qlikozidlərinin tərkibinə aqlikon kimi tsiklopentanperhidrofenantren törəmələri iştirak edir.
204
CO
O X X CH 3 X
R 1
OH R–O X Burada: R–mono-, di-, tri- və ya tetrasaxaridlərin qalıqlarıdır, R 1 -oksigensaxlayan qrup və ya –CH 3 . X isə H və OH qrupunun olduğunu göstərir. Ürək qlikozidləri O-qlikozid- lər qrupuna aiddir. Ürək qlikozidləri əsasən Apocinaceae, Liliaceae, Scrophulariaceae, Cruciferae, Ranunculaceae və b. fəsilələrə aid bitkilərdən alınır. Ürək əzələləri qlikozidlərini az miqdarda qəbul etdikdə, onlar ürək əzələlərinin fəaliyyətinə müsbət təsir göstərərək, onu stimullaşdırır. Tərkibində ürək qlikozidləri olan bitki ekstraktları tibb sahəsində geniş istifadə olunurlar. Siniqrin. Bu qlikozid xardal toxumlarının tərkibində daha çox olur. Siniqrin xardal toxumlarına xas olan ətirə və dada malikdir. Siniqrin S-qlikozidlər qrupuna aiddir.
CH 2 OH
H O H S–C=N–CH 2 –CH=CH 2 HO OH H H OSO 3 K H OH Siniqrin
205
Xardalda siniqrinin miqdarı quru kütləyə görə 3% təşkil edir. Siniqrin xardalın tərkibində kalium duzu şəklində olur. Xüsusi fermentin təsiri ilə siniqrin D-qlükozaya, allil xardal yağına CH 2 =CH–CH
2 –N=C=S və KHSO 4 çevrilir. N-qlikozidlər. Bu qlikozidlər şəkərlə azotlu əsasların birləşməsi zamanı əmələ gəlirlər. N-qlikozidlər bitkilərin tərkibində geniş yayılmışlar, onlara nuklein turşularının əmələ gəlməsində iştirak edən nukleozidlər və nukleotidlər aiddir. Təbiətdə ən geniş yayılmış adenozini, quanozini, sitozini və qeyrilərini göstərmək olar. Onların quruluşları, əmələ gəlməsi və çevrilmələri barədə “Nuklein turşuları” bölməsində ətraflı izah olunur. Nukleotidlərin nümayəndəsi olan adenil turşusu və ya adenozinmonofosfat, quanil turşusu, hətta makroenergetik xüsusiyyətə malik adenozinüçfosfat turşusu və uridinüçfosfat turşusu da N-qlikozidlərə aiddir.
mono-, di-şəkərlərin bilavasitə karbonla birləşməsindən əmələ gəlirlər. Bitkilərdə qlikozidlərin miqdarı onların becərilmə, torpaq, iqlim şəraitlərindən və növündən asılı olaraq miqdarca kəskin dəyişirlər. Cənub rayonlarında becərilən bitkilərin tərkibindəki qlikozidlərin miqdarı, şimal rayonlarında becərilən bitkilərə nisbətən çox olur. Yuxarıda qeyd olunanlardan aydın olur ki, qlikozidlər bitkilərdə geniş yayılmışdır. Onlar insan orqanizmində baş verən maddələr mübadiləsinin gedişində iştirak edirlər. Ona görə də insanlar bütün il ərzində bitki mənşəli qida məhsulları ilə qidalanmaları olduqca zəruridir. Gün ərzində insanların qəbul etdiyi qidanın tərkibində təxminən 35-40% bitki mənşəli məhsullardan istifadə olunması zəruri şərtdir. Bu əsas onunla əlaqədardır ki, heyvan mənşəli məhsullardan fərqli olaraq bitki mənşəli məhsullarda insan orqanizmi üçün lazım olan komponentlər vardır. Đnsanların sağlam yaşaması üçün lazım olan vitaminlər, fitohormonlar, alkaloidlər, qlikozidlər və qeyriləri yalnız bitki mənşəli məhsulların tərkibində daha geniş yayılmışdır. Yüklə 24,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|