“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o‘quv –uslubiy majmua

Antrasen unumlari saqlovchi mahsulotlarning kimyoviy tahlili 
Laboratoriya ishi №1 
Antrasen unumlariga sifat reaksiyalar. 
Sano barglarining tarkibida antrasen unumlari borligini uning sariq va qizg‘ish sariq tusiga qarab 
bilish mumkin. Bu birikmalarning tabiiy rangi sano barglarini aniqlovchi muhim belgilaridandir ammo, 
ko‘p hollarda bu rang xlorofill va boshqa bo‘yovchi moddalar bilan niqoblangan bo‘ladi. 
Laboratoriya ishi №2 
Sano barglarining suvli ajratmasiga bir necha tomchi konsentrlangan sulfat kislotasi yoki sulfat 
kislota va borat kislota aralashmasidan tomizilsa qizil rang hosil bo‘ladi.
Laboratoriya ishi №3 
Magniy asetatning metanoldagi 1 % li eritmasi bilan, gidroksil gruppasining joylashgan o‘rniga 
qarab, qizil, zarg‘aldoq, binafsha, hamda pushti rang beradi. 
Laboratoriya ishi №4 
Antrasen unumlarining ishqor bilan reaksiyasi. Bu reaksiya ularni ishqor bilan birikibrangli 
birikmalar – antraxinolyatlarhosil qilishiga asoslangan. 

---

“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o„quv –uslubiy majmua
106 
0,5 g sano barglarini 5 ml 5 % li ishqor eritmasi bilan qaynatilganda fenol gidroksilining 
joylashgan o‘rniga qarab turli rang hosil bo‘ladi. 
Sano barglarida antrasen unumlari bo‘lganda va gidroksil gruppasi 1-8 vaziyatda joylashganda 
qizil va pushti rang, 1-2 vaziyatda – binafsha rang hosil qiladi. 
Bu reaksiyani antrasen unumlarining oksidlangan turlari beradi, qaytarilganlari esa oksidlangandan 
so‘ng reaksiyaga kirishadi (qaytatilib yoki perekis vodorod qo‘shish bilan oksidlanadi). Yuqorida 
keltirilgan reaksiyaga asoslanib klassik reaksiya – Borntreger reaksiyasi tavsiya etilgan. 
0,5 g maydalangan sano barglarini konus shaklidagi kolbaga solinadi va 10 ml 10 % li ishqor 
eritmasi bilan bir necha minut qaynatiladi, sovitilgandan so‘ng filtr orqali bo‘luvchi voronkaga 
filtrlanadi. Filtratga kuchsiz kislotali sharoit hosil bo‘lgunga qadar (qizil rang sariqqa o‘tadi) 
suyultirilgan xlorid kislotasi solinadi va 10 ml efir bilan chayqatiladi. Bunda efir sariq rangga bo‘yaladi. 
Efir qavatini ajratib olib, uning 5 ml ni 5 ml 10 % li ammiak bilan chayqatilganda ammiak qavati 
to‘q qizil rangga bo‘yaladi.