“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o‘quv –uslubiy majmua


“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o„quv –uslubiy majmua



Yüklə 5,07 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə42/188
tarix05.12.2023
ölçüsü5,07 Kb.
#174036
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   188
fitopreparatlar texnologiyasi (2)

“Fitopreparatlar texnologiyasi” fanidan o„quv –uslubiy majmua
43 
YUrak glikozidlari ta‘siriga sezgir xayvonlar mushuk, baka, kaptar va dengiz chuchkasi. 
Bularning ichida eng sezgiri mushuk bulib, ular orasida utkazilgan eksperementlar doimo anik xamda 
tugri natija beradi. Lekin mushukda tajriba utkazish bir oz murakkab, shuning uchun aksariyat 
tajribalar bakada utkaziladi. 
Davlat Farmakopeyasi tarkibida yurak glikozidlari bulgan dorivor usimliklar, ularning 
maxsulot va fitopreparatlarini biologik faolligini – ta‘sir kuchini (biologik standartizatsiyasini) 
mushukda, bakada va kaptarda utkazilishini talab kiladi. Natijada 1 g (bir gramm) maxsulotning ta‘sir 
kuchi – vallor aniklanadi. Vallor esa bakaga ta‘sir birligi (BTB eki LED), mushukka ta‘sir birligi 
(MTB eki KED) va kaptarga ta‘sir birligi (KTB eki GED) bilan ulchanadi. 
Kuzda tutilgan 30g ogirlikdagi erkak urmon bakasining yuragini sistola xolatida bir soat 
davomida tuxtatib kuya oladigan yurak glikozidlarining eng kichik mikdori BTB-LED (bakaga ta‘sir 
etuvchi birlik) deb ataladi. Analiz uchun bakalardan - Rana temporaria, Rana ridibunga va Rana 
esculenta turlarini ishlatish mumkin. 
Yurak glikozidlarining tibbi yotda ishlatilishi
 
YUrak glikozidlari va tarkibida ana shu glikozidlar bulgan maxsulotlardan tayerlangan dori 
turlari xamda preparatlar asosan yurak kasalliklarini (yurak porogi va shu kasallik natijasida kon 
aylanishining II va III darajali buzilishi, yurak astmasi va boshkalar) xamda ba‘zi ogir va yukumli 
kasalliklar natijasida yurak ishining kattik buzilishi kasalliklarini davolashda kullaniladi. 
Yurak glikozidlarining tasnifi
 
Aglikoni tarkibidagi tuyinmagan lakton xalkasining tuzilishiga kura yurak glikozidlari katta 
ikki guruxga bulinadi: 
1.Kardenolidlar

Lakton xalkasi 5 a‘zoli va bir marta tuyinmagan (butenolid). 
2.Bufadienolidlar

Lakton xalkasi 6 a‘zoli va ikki marta tuyinmagan (kumalin). 
Kardenolidlar uz navbatida ikki guruxga bulinadi: 
A) 
angishvonagul guruxi
. Bu gurux glikozidlarini angikonining xayvon organizmida kuprok 
tuplanib kolish va kuchli ta‘sir kursatish (zaxarlash), kumulyasiya xossasiga egadir
B) 
strofantus guruxi.
Bu gurux glikozidlarni aglikonining 10-uglerod atomida
aldegid), ba‘zan spirt (-SN2ON) guruxi bulib, ularning kumulyasiya xususiyati yoq. 
Yurak glikozidlariga sifat reaksiyalar 
 
Yurak glikozidlarining maxsulotda bor-yukligini aniklash uchun ular bilan rangli reaksiyalar va 
xromatografik analiz utkaziladi. 
Yurak glikozidlariga rangli sifat reaksiyalar kup bulib, ularni uch guruxga bulish mumkin: 
 1.Yurak glikozidlarining skeleti-sterinlarga bulgan Liberman-Burxard reaksiyasi. 
Maxsulotdan tayerlangan va buglatib kuritilgan ajratmani (eki glikozidlarni) konsentrlangan 
sirka kislotasida eritib, unga sirka angidridi va va konsentrlangan sulfat kislota aralashmasidan (50:1 
nisbatida) 2 ml kushib aralashtirilsa, bir ozdan sung (eki bir oz kizdirilsa) oldin pushti-kizil rang xosil 
buladi. Xosil bulgan rang tezda kuk eki yashil tusga kiradi.
 
II.YUrak glikozidlarning tuyinmagan lakton xalkasiga reaksiyalar 
 Legal reaksiyasi. 
Kuritilgan ajratmani (eki glikozidlarning) spirtdagi eritmasiga 2 tomchi piridin, natriy 
nitroprussidning 5%li suvli eritmasidan 2 tomchi va ishkorning 10% li suvli eritmasidan 2 tomchini 
asta-sekin kushilsa, suyukliklar uchrashgan joyda kizil rang (kizil xalka) xosil buladi. 
Legal reaksiyasi asosan tarkibida 5 a‘zoli tuyinmagan lekton (butenolid) xalkasi bulgan yurak 
glikozidlariga – kardenolidlarga xosdir. 
Yurak glikozidlarining yupka kavatli xromatografik (YUKX eki TSX) taxlili 
Talk eki alyuminiy oksidi epishtirilgan 13 x 18 sm li oyna plastinkasi (eki «silufol» 
plastinkasi)ning «start» chizigiga kapilyar naycha eki maxsus tomgich erdamida usimliklardan 
tayerlangan ajratmadan xamda «guvox» yurak glikozidlari spirtli eritmasidan bir-biridan 2 sm 
masofada 0,1 ml dan tomiziladi (tomizilgan doglarning diametri 5mm dan katta bulmasligi kerak). 
Doglar kurigandan sung plastinka oldindan xloroform –etil spirti-benzol-formamid (59:10:30:1) 
suyukliklar aralashmasi eki suv bilan tuyintirilgan butanol (1:1 nisbatida) (kuzgaluvchan sistema) 



Yüklə 5,07 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   188




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin