Fizika ixtisosligidan boshqa ixtisosliklar uchun ma’ruza matnlari to’plami So’z boshi

) . (9.12) 
 
Matematik mayatnik uchun tebranish davri shunday ko’rinishga ega: 
T
l
g

2

 , (9.13) 
 
bu yerda l - matematik mayatnikning uzunligi, g - erkin tushishi tezlanishi. 
Fizik mayatnik uchun tebranish davri quyidagicha bo’ladi: 
T
I
mgL

2

 , (9.14) 
bu yerda I- fizik mayatnikning inersiya momenti, t – massasi , L - fizik
mayatnikning osilish nuqtasi bilan massa markazi orasidagi masofa. 
 
11-§. TO’LQINLAR 
 
Tebranishlarning fazoda tarqalishiga to’lqin deb ataladi. To’lqinlar ikki 
xil bo’ladi: kundalang va buylama to’lqinlar. Kundalang to’lqinlarda 
muhitning zarralari to’lqin tarqalayotgan yo’nalishga perpendikulyar yo’nalish 
bo’ylab tebranadi. To’lqin uzunligi 

, to’lqin tezligi 
V
,
 
tebranish davri T va 
chastotasi n orasida quyidagi boglanish bor: 
V
 

n. (10.1) 

---

Elastik muhitda tarqalayotgan ko’ndalang to’lqin tezligi formula bilan 
ifodalanadi: 
V
e

G

, (10.2) 
bunda G -siljish moduli (ko’ngdalang elastiklik moduli), 

- muhit zichligi. 
Bo’ylama to’lqin tezligi quyidagi formula bilan ifodalanadi: 
V
b

E

, (10.3) 
bu yerda ye - YUng moduli.