Fizika,2 qism 20

Yorug‘lik to‘lqinlàrining supårpîzitsiyasi. Bîshqà bàrchà to‘l-
qinlàr kàbi, yorug‘lik to‘lqinlàri uchun hàm supårpîzitsiya prin-
sipi o‘rinlidir. Bîshqàchà àytgàndà, to‘lqinlàrning qo‘shilishi
nàtijàsidà hîsil bo‘lgàn to‘lqinning elåktr (màgnit) màydîn kuch-
làngànligi qo‘shiluvchi to‘lqinlàr elåktr (màgnit) màydîn kuchlàn-
gànliklàrining shu nuqtàdàgi qiymàtlàrining våktîriàl yig‘indisigà
tång. Ikkità x
1
= A
1
cos(wt + j
1
) và x
2
= A
1
cos(wt + j
2
) kîgårånt
yassi yorug‘lik to‘lqinlàrining qo‘shilishi nàtijàsidà fàzîning
mà’lum bir nuqtàsidà quyidàgi àmplitudàli tåbrànish vujudgà
kålàdi:
A
A
A
A A
2
1
2
2
2
1 2
2
1
2
=
+
+
-
cos(
)
j
j . (7.1)
Bu yerdà (j
2
- j
1
) – qo‘shilàyotgàn to‘lqinlàrning fàzàlàr fàrqi.
Àgàr to‘lqin intånsivligi àmplitudàning kvàdràtigà prîpîr-
siînàlligini (I~À
2
) e’tibîrgà îlsàk, (7.1) ni quyidàgichà yozish
mumkin:
I
I
I
I I
=
+
+
-
1
2
1 2
2
1
2
cos(
)
j
j . (7.2)
Ushbu ifîdà ikkità kîgårånt yorug‘lik to‘lqinlàrining qo‘shi-
lishi nàtijàsidà hîsil bo‘lgàn to‘lqin intånsivligi I ni dàstlàbki
to‘lqinlàr intånsivligi I
1
và I
2
làr îrqàli ifîdàlàydi.
Ìàksimumlar và minimumlar shàrtlàri. (7.2) dàn ko‘rinib
turibdiki, hîsil bo‘lgàn to‘lqin intånsivligi (yorug‘lik intånsivligi)

---

24
cos(j
2
- j
1
) ning qiymàtigà bîg‘liq. Òrigînîmåtriya kursidàn mà’-
lumki, kîsinusning qiymàti +1 dàn -1 gàchà îràliqdà o‘zgà-
ràdi.
1) cos(j
2
- j
1
) = 1, ya’ni o‘zining eng kàttà qiymàtini qàbul
qilsin. U holda
j
2
- j
1
= 0, 2p, 4p, ..., 2kp, (7.3)
bu yerdà k = 0, 1, 2, 3, ....
Ushbu holatda (7.1) ifoda
A = A
1
+ A
2
(7.4)
ko‘rinishni îlib, nàtijàviy tåbrànishning kuchàyishi ro‘y båràdi.
Àgàr A
2
= A
1 
bo‘lsà,
A
max
= 2A
1
, (7.5)
yorug‘lik àmplitudàsining ikki màrtà kuchàyishi kuzàtilàdi.
2) cos(j
2
- j
1
) = -1, ya’ni o‘zining eng kichik qiymàtini qàbul
qilsin:
j
2
- j
1
= p, 3p, 5p, ..., 2(k + 1)p. (7.6)
Bu yerdà hàm k = 0, 1, 2, 3, ... . Bundà (7.1) ifoda
A = |A
1
- A
2
| (7.7)
ko‘rinishni îlib, nàtijàviy tåbrànishning susàyishi ro‘y båràdi. Àgàr
A
2
= A
1 
bo‘lsà,
A
min
= 0, (7.8)
yorug‘lik àmplitudàsining to‘là so‘nishi kuzàtilàdi.