Fizika,2 qism 20

Yorug‘likning qutblànishi. Qutblàgichlàr
Ì à z m u n i : tàbiiy yorug‘lik; qutblàngàn yorug‘lik; måõànik
to‘lqinlàrning qutblànishi; qutblàgichlàr; Ìàlyus qînuni;
Bryustår qînuni; qutblànishdàn fîydàlànish.
Òàbiiy yorug‘lik. Bizgà mà’lumki, Ìàksvåll nàzàriyasigà
muvîfiq, yorug‘lik ko‘ndàlàng to‘lqinlàrdàn ibîràt bo‘lib, elåktr
và màgnit màydîn kuchlàngànliklàrining våktîrlàri 
r
E
và H
r
o‘zàrî pårpåndikular và to‘lqin tàrqàlish tåzligi våktîri rv  gà
pårpåndikular tåkislikdà tåbrànadi. Shuning uchun hàm
yorug‘likning qutblànish qînunlàrini o‘rgànishdà fàqàtginà bittà
våktîrni o‘rgànishning o‘zi yetàrlidir. Îdàtdà, mulîhazàlàr yorug‘-
lik våktîri dåb ataluvchi elåktr màydîn kuchlàngànligi våktîri
r
E
to‘g‘risidà yuritilàdi.
10-§.
3 — Fizika, II qism

---

34
Yorug‘lik ko‘plàb àtîmlàr tîmînidàn chiqàrilàdi va ko‘plàb
elåktrîmàgnit nurlànishlàrning yig‘indisidàn ibîràt bo‘làdi. Bu
nurlànishlàr mustàqil ràvishdà àmàlgà îshirilgàni uchun yorug‘lik
våktîrining hàmmà yo‘nàlishlàr bo‘yichà tàqsimîti bir õil bo‘làdi
(20- à ràsm).
r
E
våktîri bàrchà yo‘nàlishlàr bo‘yichà tång tàqsimlàngàn
yorug‘lik tàbiiy yorug‘lik dåyilàdi.
Qutblàngàn yorug‘lik. Yorug‘lik våktîri tåbrànish yo‘nàlishining
tåkis tàqsimîti birîr usul bilàn o‘zgàrtirilgàn yorug‘lik qutblàngàn
yorug‘lik dåyilàdi.
20- rasm.
a)
b)
d)
Àytàylik, qàndàydir tàshqi tà’sir nàtijàsidà 
r
E
våktîr
tåbrànishining birîr yo‘nàlishi bîshqà yo‘nàlishlàrgà nisbàtàn
ustunrîq bo‘lsin (20- b ràsm). U hîldà bundày yorug‘lik qismàn
qutblàngàn yorug‘lik dåyilàdi.
r
E
våktîrining tåbrànishi fàqàt bittà yo‘nàlishdà ro‘y båràdigàn
yorug‘lik yassi qutblàngàn (chiziqli qutblàngàn) yorug‘lik dåyilàdi
(20- d ràsm).
Yassi qutblàngàn yorug‘lik 
r
E
våktîrining tåbrànish và to‘lqin
tàrqàlish yo‘nàlishlàri yotuvchi tåkislik qutblànish tåkisligi dåyilàdi.