Fizika,2 qism 20

Ìàlyus qînuni. Endi turmàlin bilàn tàjribà o‘tkàzàylik. Buning
uchun tàbiiy yorug‘lik turmàlin plàstinkàning îptik o‘qi OO¢ gà
pårpåndikular ràvishdà yo‘nàltirilàdi (22- ràsm). (Òurmàlin plàs-
tinkà 21- ràsmdàgi to‘siq vàzifàsini bàjàrsà, uning OO¢ îptik o‘qi
undàgi tirqish vàzifàsini o‘tàydi. Îptik o‘q dåb, turmàlinning
tåbrànish so‘nmày o‘tàdigàn yo‘nàlishigà àytilàdi.) Birinchi turmà-
linni nur yo‘nàlishi àtrîfidà àylàntirib, undàn o‘tgàn yorug‘lik
intånsivligining o‘zgàrmàgànligini ko‘ràmiz. Àgàr nurning yo‘ligà
ikkinchi Ò
2
turmàlin plàstinkàni qo‘ysàk và uni nur yo‘nàlishi
àtrîfidà àylàntirsàk, o‘tàyotgàn yorug‘lik intånsivligining o‘zgàrishi
kuzàtilàdi. Ikkinchi turmàlindàn chiqàyotgàn nurning intånsivligi
Z
Y
X
S
A
B
O
S
A
B
O
21- rasm.
a)
b)
d)

---

36
turmàlin plàstinkàlàrning îptik o‘qlàri îràsidàgi a burchàkka
(23- ràsm) bîg‘liq bo‘lib, tushàyotgàn yorug‘lik intånsivligi
bilàn frànsuz fizigi E.Ìàlyus (1775–1812) nîmidàgi qînun
îrqàli bîg‘làngàn:
I = I
0
cosa, (10.1)
bu yerdà I – ikkinchi turmàlindàn chiqàyotgàn, I
0
– ikkinchi
turmàlingà tushàyotgàn yorug‘lik intånsivliklàri.
Àgàr a
p
=
2
bo‘lsà, cosa = 0 và I = 0, ya’ni ikkinchi
turmàlindà yorug‘lik to‘lqini so‘nàdi. Bu esà birinchi turmàlindàn
fàqàt mà’lum yo‘nàlishdàgi (22- ràsmdà bu yo‘nàlish ÀB strålkà
bilàn ko‘rsàtilgàn) yorug‘lik tåbrànishlàri o‘tishini, bîshqàchà
àytgàndà, birinchi turmàlin tàbiiy yorug‘likni yassi qutblàngàn
yorug‘likkà àylàntirishini ko‘rsàtàdi.
B
A
O ¢
O ¢
A ¢
B¢
T
1
O
T
2
O
O ¢
O
T
1
T
2
E
O ¢
O
a
E
0