Formation of legal awareness and legal culture in the training system of public education employees Raximakhon boymirzayeva

MATERIAL VA TADQIQOT USULLARI
Jamiyatda aholi huquqiy ongi va madaniyati darajasining yuksakligi 
–
demokratik 
huquqiy davlat va erkin fuqarolik jamiyatining muhim mezonlaridan biri hisoblanadi. 
O‘zbekistonda mustaqillikning ilk yillaridan ushbu masalaga alohida e’tibor qaratildi. 
Aholining huquqiy ongi va madaniyatini yuksaltirish masalalari davlat siyosatining 
ustuvor yo‘nalishiga aylandi. Huquqiy ong bu jamiyatning taraqqiyot darajasi bilan 
belgilanadigan ijtimoiy ongning muhim bir tarkibiy qismi bo‘lgan, i
nsonlarning huquq, 
siyosiy-huquqiy hodisalar, yuridik amaliyot, huquqiy tizim va istalayotgan, kutilayotgan 
huquq haqidagi fikrlari, o‘ylari, his
-
tuyg‘ulari, qarashlari, iztirob
-kechinmalari hamda 
baholari va tasavvurlari majmuasidir. Ma’lumki, jamiyatning
ma’naviyati, madaniyati, shu 
jumladan, huquqiy madaniyati nihoyatda murakkab va serqirra ijtimoiy hodisadir. 
Jamiyatning madaniyati umuminsoniy ma’naviy
-ahloqiy qadriyatlarning tarixan 
shakllangan tizimi bo‘lib, unga muvofiq ravishda hayot tarzi qaror top
adi va insonlar 
o‘rtasidagi ijtimoiy munosabatlar tartibga solinadi. Huquqiy madaniyatni inson ongida 
shakllantirish va uni rivojlantirishdagi eng birinchi qadam, bu huquqiy madaniyat 
tushunchasini insonning o‘z qarashlari orqali anglay olishidir. Inson hu
quqiy madaniyat 
deganda o‘z ongida nimalarni idrok etsa, o‘sha qarashlariga sodiq qolishga urinadi, 
o‘z qarashlarini himoya qiladi va, bu orqali, mazkur insonda shaxsiy fikrlar vujudga 
keladi. Demak, birinchi navbatda, huquqiy madaniyatning vujudga kelishining eng 
birinchi belgilaridan biri, bu 
–
insonning shaxsiy fikrga ega bo‘lishidir. 
Umumiy o‘rta ta’lim maktabi o‘qituvchilarining huquqiy ong va huquqiy 
madaniyatini shakllantirish omillaridan biri bu malaka oshirish kurslarida ularga 
beriladigan huquqiy bilimlardir. Xalq ta’limi xodimlarining malakasini oshirish va qayta 

---

Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations 
Special Issue 
–
01 (2023) / ISSN 2181-1415 
150 
tayyorlash hududiy markazlarid
a turli yo‘nalishdagi fan o‘qituvchilari ta’lim olish 
jarayonida umumiy huquqiy tushunchalarni olishga erishadilar. Ularga barcha toifa 
malaka kurslari uchun 2018
–
2021-
o‘
quv yillari davomida 4 soatli va rahbar kadrlar 
uchun 8 soat hajmda “Ta’lim
-tarbiya jarayonini tashkil etishning huquqiy-
me’yoriy 
asoslari” o‘quv modulidan huquqiy ta’lim va huquqiy tarbiya beriladi. Umumiy o‘rta 
ta’lim maktabi o‘qituvchilari o‘quv modulini o‘zlashtirish jarayonida huquqiy ongga ega 
bo‘ladilar. Fikrimizcha, xalq ta’limi xod
imlarining malakasini oshirish tizimida, huquqiy 
bilim berish jarayonida tinglovchilarga quyidagilar o‘rgatilishi lozim:
–
birinchidan, bilim berilishi, bilim davlat va huquq bilan bog‘langan bo‘lishi kerak;
–
ikkinchidan, olingan bilimni hayotga ta
е
biq etish 
mahorati o‘rgatiladi;
–
uchinchidan, shaxs doim o‘z ustida ishlashi, izlanishi, biror natijaga ega 
bo‘lishlikka harakat qilishi kerak;
–
to‘rtinchidan, davlat va jamiyat ishlari bilan qiziqish xislatlariga ega bo‘lishni 
shakllantirish; 
–
beshinchidan, tinglovchi 
joriy qonunlardan umumiy tushunchalarga ega bo‘lishi;
–
oltinchidan, bilim oluvchi tomonidan olgan o‘z huquqiy bilimlariga rioya qilgan 
holda, jamiyatda huquqiy madaniyatning rivojlanishiga hissa qo‘shishi kerak.
Dars jarayonida tinglovchilar: davlat, uning 
boshqarilishini; huquqqa bog‘liq 
tushunchalarni; huquqiy munosabatlar tushunchasini; huquqiy munosabatlarning kelib 
chiqish asoslarini; huquqbuzarlik tushunchasini, turlarini; huquqiy javobgarlik 
tushunchasi va boshqa bir qancha huquqiy ma’lumotlarni bili
b olishlari lozim. Olingan 
huquqiy bilimlar shaxsga o‘z ilmiy yoki ijodiy izlanishlarida ham yordam beradi. Buning 
uchun tinglovchi dars jarayonida bilganlaridan tashqari o‘z ustida ishlab, qo‘shimcha 
manbalar, adabiyotlardan foydalanishi kerak. Tinglovchilar orasidan davlat, jamiyat 
hayoti bilan qiziquvchilar, rahbarlik xususiyatiga ega shaxslar ham aniqlanadi. Ular 
davlat va huquq nazariyasi, davlatdagi mavjud qonunlar, ularning yaratilishi bilan 
alohida qiziqadi. Ularni to‘g‘ri yo‘lga solish uchun o‘qituvchilari avvalambor o‘zi yaxshi 
huquqiy bilimga ega bo‘lishi, qonun yangiliklari bilan tanishgan bo‘lishi shart. Agar 
o‘qituvchining ma’lumoti u yoki bu huquq sohasi bo‘yicha to‘la bo‘lmasa, tinglovchiga 
maxsus manbalar yoki mutaxasislar bilan uchrashuviga yordam berishi lozim. Ana 
shundagina jamiyatimizda haqiqiy bilimdon, 
o‘
z kasbini sevadigan, uning huquqiy 
asoslarini biladigan mutaxassislar malakalarini oshiradilar.