Forobiv foz1l odamlar t o s h k e n t «o z b e k I s t o n m I l L i y e n s I k L o p e d I y a s i» d a V l a t L m I y n a s h r I y o t I 84(5U)1 a b u n a s r f o r o b I y. F 4 Fozil odam lar shahri

B E SH IN C H I BO‘LIM
A r a s t u b u l a r n i n g h a m m a s i n i d i q q a t b i l a n o ' r g a n i b
c h i q q a n d a n s o ‘ng a y l a n m a h a r a k a t n i n g e n g c h e t i d a t u r u v c h i 
j i s m l a r , m a v ju d n a r s a l a r n i n g q a n d a y d i r m o h i y a t i e k a n lik la ri 
va h e c h v aq t u m o h i y a t na ta b ia t h o d is a s i, n a ji s m b o ‘lishi 
m u m k i n e m asligi, u n a j i s m d a va n a m o d d a d a bo'lishi m u m k i n
emasligi u n g a ravshan boMadi. U la rn i, tabiiy narsalarga nisbatan 
qoM laniladiganga o ‘xshash u s u ld a ta d q iq e tm a y , balki b u tu n la y
b o s h q a c h a u s l u b b ila n ta d q i q e tis h k e ra k b o 'la d i.
Y u q o r i d a a y tib oM ilganlar, A r a s tu ta b ia t h a q id a g i fa n g a
m a n s u b d egan asoslarning m a jm u a sin i tashkil etadi. U la r haqida 
A r a s tu “ Fizik g a r m o n i y a ” n o m l i k ito b id a s  z y u ritg a n .
U o ' z i n i n g “ F iz ik g a r m o n i y a ” k ito b id a batafsil y o ritg a n
m a v z u n i y a n a b o s h q a b i r k ito b id a h a m d a v o m e ttira d i. Bu 
k i to b n i u , z a r u r a t n u q ta i n a z a r i d a n , s h u n d a y b ir jis m boMishi 
kerakki, u jism o 'z atrofida tu ru v c h i, b o sh q a jism larni h a ra k a tg a
keltirishi z a r u r . d e g a n fikr b ila n b o s h la y d i. A m m o b u j i s m l a r
m u t l a q b o 's h l i q d a e m a s la r. Y a n a u s h b u ji s m b o s h q a y o n d o s h
jis m la r g a t u ta s h is h i va teg ib tu ris h i k e ra k , c h u n k i u la r o r a s id a
h e c h v aq t b o 's h l i q y o 'q . B ir-biriga y a q in va y o n d o s h jis m la rn i 
o ' z ichiga o lg a n m a j m u a n i A ra s tu “ k o i n o t ” , d e b ataydi.
A ra s tu , k o in o t o ' r a b o lg a n u s h b u j i s m l a r m a j m u a s i ic h ra
k o i n o t n i ta sh k il e tu v c h i e n g b i r i n c h i j i s m l a r boM m ish j i s m l a r
b o r m i y o k i y o ' q e k a n l i g i n i , h a m d a u l a r k o i n o t n i n g e n g
b i r in c h i b o 'l a k l a r i b o 'l s a l a r va o l a m n i y o ' q qilib yoki in k o r
e tib y u b o r is h u c h u n u l a r d a n b i r o r b o Magi ni b a r t a r a f e t i lg a n d a
k o i n o t y o ' q b o ' l i b k e t a d i m i , d e g a n m u r a k k a b m a s a l a n i
o 'r g a n a d i . V a u , k o i n o t n i ta sh k il e tu v c h i e n g b i r i n c h i j i s m l a r
b o r va u la r k o i n o t n i ta sh k il e t u v c h i q i s m l a r b o 'l g a n b ir in c h i 
m a v j u d iy a tla r d ir , d e b t u s h u n t i r a d i .