Fotosintez va hosildorlik

Havodagi C0₂ miqdorining ta'siri. Ma'lumki, fotosintez jarayoni uchun C0₂ eng zarur substratdir. COi gazining atmosfera havosidagi miqdori nisbatan anchagina kam 0,03% atrofida. Bir gektar may don hisobiga 100 m balandlikgacha bo'lgan hajmda CO2 miqdori 550 kg atrofida. Shundan o'simliklar tomonidan bir sutka mobaynida 120 kg C0₂ o'zlashtiriladi xolos. Fotosintez jarayoni atmosferada 0,008% C0₂ mavjud bo'lganda boshlanadi va uning miqdori oshib borishi bilan jadallashib 0,3% ko'rsatgichda eng yuqori darajaga yetadi. CO2 gazining havodagi mavjud 0,03% miqdorida fotosintez mahsuldorligi uning maksimal (0,3% CO2) ko'rsatkichidan yarmini tashkil qiladi. Bu hoi o'z navbatida o'simliklardagi fotosintez jarayoni atmosfera havosida nisbatan katta bo'lganda yuzaga kelganligidan dalolat beradi.
Shuning uchun ham issiqxonalarda o'stirilayotgan o'simliklarni qo'shimcha ravishda C0₂ bilan oziqlantirish hisobiga hosildorligini oshirish mumkin. Bu esa o'simliklarni go'ng bilan oziqlantirish yo'li bilan ham oshadi. Ammo bu hoi faqatgina C₃ o'simliklarga xos bo'lib C₄-o'simliklarga deyarli ta'sir etmaydi. Chunki, awal aytib o'tganimizdek, C4 o'simliklarida yig'ishning o'ziga xos mexanizmi mavjud.
O'simliklar tomonidan atmosferadan C0₂ assimilatsiya qilinishi uning xloroplastlarga yutilishi bilan bog'liq. Bu esa o'z navbatida C0₂ avvalo barg og'izchalariga, undan hujayra oraliqlariga, so'ngra esa mezofill hujayralari sitoplazmasiga utishi bilan bog'liq. Shuni aytib utish kerakki, og'izchalar ochiq holatida ham bargning 1-2% maydonini tashkil qiladi xolos.
Barg yuzasining qolgan qismi gazlarni yomon o'tkazuvchi kutikulalar bilan qoplangan. Ammo shunday sharoitda ham bir t-"rlik vaqt davomida og'izchalar orqaii C0₂ gazining hujayra oraliqlariga kirishi xuddi bargning butun qismi og'izchalardan iborat bo'lgan kafci bo'ladi, ya'ni ushbu birikmaning o'simliklar tomonidan yutilishiga kutikulalarning ta'siri deyarli yo'q. Bu hoi Stefan qonuni bila`; ifodalanadi, ya'ni kichik teshikchalardagi gazlarning harakati ushbu kanalchalarning aylanasiga bog'liq bo'lib ularning umumiy maydoniga bog'liq emas. Barg og'izchalarining ochilib yopilishiga esa C0<sub>2</sub>, to'qimalarning suvga to'yinganligi, yorug'Iik, fitogormonlar ta'sir qilishi mumkin. Shuningdek, o'simliklarni (NH<sub>4</sub>)2C0<sub>3</sub> bilan oziqlaniii`fsh hisobiga ham fotosintez mahsuldorligini oshirish mumkin.