Fozilov ilxom suzish va uni o‘qitish metodikasi

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 
1.
Swimming in the Anciyent World by Shelby Johnson 
2.
The Swimmer’s Body: An Olympic Myth by Joyel H. Cohen 
3.
O‘zbekistonda sport va jismoniy tarbiya.” Markaziy Osiyo tadqiqoti, 25-jild, 
№3, 2006, 337-352-betlar. 
4.
T. Akiner, A. Qosimbekova va C. Shaklton, “Markaziy Osiyo: o‘tish davri 
aspektlari”, Routledge, 2013 yil. 
3-MAVZU. O‘ZBEKISTONDA SUZISHNI RIVOJLANISHI (1918-
1941) YILLAR MISOLIDA 
Reja 
1.
 
Kirish. 
2.
 
Turkistonda ommaviy suzishning dastlabki qadamlari. 
3.
 
Ikkinchi jahon urushi yillarida O‘zbekistonda suzishning taraqqiy 
etishi. 
4.
 
Hozirgi kunda O ’zbekistonda suzish sport turining taraqqiy etishi.
Tayanch so‘zlar va iboralar
: O‘zbekistonda suzishning rivojlanishi, 
ikkinchi jahon urushi yillarida O‘zbekistonda suzish, O‘zbekiston suzish 
federasiyasi, Amudaryo va Sirdaryo, Suzishda omon qolish mahorati, suzish orqali 
targ‘ibot ishlari, O‘zbekistonda suzishning urushdan keyingi rivojlanishi.
 
Kirish. 

---

39 
Suzish sport turi va jismoniy mashqlar turi sifatida O‘zbekistonda qadim 
zamonlarga borib taqaladigan uzoq tarixga ega. Biroq XX asr boshlarida 
O‘zbekiston Sovet Ittifoqi tarkibida bo‘lgan va bu davrda suzishning 
raqobatbardosh sport turi sifatida rivojlanishi rag‘batlantirilgan. 
1918-1941-yillarda sovet hokimiyati O‘zbekiston bo‘ylab aholi o‘rtasida 
jismoniy tayyorgarlikni rivojlantirish maqsadida sport klublari va suzish 
havzalarini tashkil etdi. Bu davrda O‘zbekistonda suzishning rivojlanishi sog‘lom 
va jismonan sog‘lom aholini shakllantirishga qaratilgan kengroq sovet jismoniy 
tarbiya dasturi bilan chambarchas bog‘liq edi. 
1920-yillarda O‘zbekistonda suzish bo‘yicha ilk musobaqalar o‘tkazilgan 
bo‘lsa, 1930-yillarga kelib mintaqada suzish ommaviy sport turiga aylandi. Bu 
davrda O‘zbekistonda bir qancha muvaffaqiyatli suzuvchilar yetishib chiqdi, ular 
orasida Mariya Goroxovskaya va Mixail Lixachev kabi Olimpiya o‘yinlari 
sovrindorlari ham bor. 
Musobaqaviy suzishdan tashqari, sovet hokimiyati suzishni dam olish turi 
sifatida ham targ‘ib qilgan va bu davrda O‘zbekistonda ko‘plab basseynlar 
qurilgan. Suzish salomatlik va gigiyenani mustahkamlashning bir usuli sifatida 
ko‘rilgan va Sovet hukumati odamlarni sog‘lom va jismonan sog‘lom bo‘lish usuli 
sifatida muntazam ravishda suzishga undagan. 
Umuman olganda, 1918-1941 yillarda O‘zbekistonda suzishning rivojlanishi 
kengroq sovet jismoniy tarbiya dasturi bilan chambarchas bog‘liq edi. Sport 
klublari va suzish havzalarining tashkil etilishi, musobaqa va regreassion suzishni 
targ‘ib qilish bu davrda O‘zbekistonda suzishni ommaviy sport turi va jismoniy 
mashqlar turiga aylantirishga yordam berdi. 
Sovet davrida O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va 
Turkmaniston bilan birga O‘rta Osiyo suzish mintaqasi tarkibiga kirgan. 
Mintaqada milliy va xalqaro miqyosidagi musobaqalarda qatnashgan ko‘plab 
muvaffaqiyatli suzuvchilar yetishtirildi. 
1920-1930-yillarda sovet hokimiyati O‘zbekistonda ham sport maktablari va 
suzish bo‘yicha ixtisoslashtirilgan o‘quv markazlarini tashkil etib, yosh 

---

40 
iste’dodlarni yetishtirish va yuqori saviyali sportchilarni yetishtirishga xizmat qildi. 
Ushbu maktablar va markazlar texnika, chidamlilik va kuchni rivojlantirishga 
qaratilgan jiddiy o‘quv dasturini taqdim etdi. 
Bu davrda o‘zbekistonlik taniqli suzuvchilardan biri 1952-yilgi Xelsinki 
Olimpiadasida Sovet Ittifoqini himoya qilgan Mariya Goroxovskaya ikkita oltin va 
beshta kumush medalni qo‘lga kiritdi. U bitta Olimpiya o‘yinlarida yettita medalni 
qo‘lga kiritgan birinchi ayol sportchi edi. 
Sovet hokimiyati suzishni sport turi sifatida targ‘ib qilishdan tashqari, 
suzishdan mafkuraviy targ‘ibot vositasi sifatida ham foydalangan. Suzuvchilar 
ko‘pincha Sovet Ittifoqi vakillari sifatida xalqaro musobaqalarda qatnashgan va 
ularning muvaffaqiyatlari Sovet tizimining ustunligining isboti sifatida nishongan. 
Umuman olganda, Sovet Ittifoqi davrida O‘zbekistonda suzishning 
rivojlanishi jismoniy tayyorgarlikni rivojlantirish va yuqori saviyali sportchilarni 
yetishtirishga qaratilgan keng ko‘lamli say-harakatlarning bir qismi edi. Bu say-
harakatlar sport maktablari va ixtisoslashtirilgan o‘quv markazlarining tashkil 
etilishiga, suzish havzalari qurilishiga, musobaqa va ko‘ngilochar suzishni 
ommalashtirishga olib keldi.