Fozilov ilxom suzish va uni o‘qitish metodikasi

Suzish va uni o‘qitish metodikasi
” fanidan 
universitet bakalavriatlarini tayyorlash talablariga muvofiq jismoniy madaniyat 
fakulteti talabalari uchun majburiy bo‘lgan nazariy kurs ma’lumotlari ochib 
berilgan.
Sportning 
nazariy 
va 
uslubiy 
asoslariga 
oid 
taklif 
etilayotgan material ixtisoslashtirilgan fakultet talabalariga ushbu fan bo‘yicha 
nazariy bilimlarini kengaytirish imkonini beradi. Talaba suzish fanining nazariy-
uslubiy asoslarini bilishi, metodikani puxta egallashi, yuksak madaniyatli, bilimli, 
jozibali va axloqiy poklikka ega bo‘lishi kerak. Mavzuni o‘rganishga ijodiy 
munosabatdabo‘lgan holda, olingan bilimlar jismoniy madaniyat sohasidagi 
bo‘lajak mutaxassisga sinov va xatolik yo‘li bilan amaliy izlanish yillarini 
qisqartirgan holda zamonaviy talablar darajasiga erishishga yordam beradi. 
Ushbu o‘quv qo‘llanma jismoniy madaniyat fakultetlari kunduzgi, sirtqi 
talabalari,magistrantlari va professor-o‘qituvchilari hamda jismoniy madaniyatning 
nazariy vametodikasi bo‘yicha bilimlarini chuqurlashtirishni xohlovchi barcha 
qiziquvchikitobxonlar uchun mo‘ljallangan. 
 

---

4 
KIRISH 
Suzish O‘zbekistonda ommaviy sport turi bo‘lib, mamlakat bo‘ylab xavfsiz 
va samarali suzish dasturlarini targ‘ib qilish muhimligi haqida tushunchalar ortib 
bormoqda. So‘nggi yillarda O‘zbekistonda suzish bo‘yicha ta’lim va kadrlar 
tayyorlashni rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha bir qancha asosiy 
yechimlar taklif etilib, hayotga tatbiq etilmoqda. 
O‘zbekiston Prezidentining “Jismoniy tarbiya va ommaviy sportni yanada 
rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida (2017-yil) farmoni muhim yechimlardan 
biri bo‘lib, unda mamlakatimiz bo‘ylab sport inshootlari va dasturlaridan 
foydalanish imkoniyatlarini yaxshilash muhimligi ta’kidlangan. Ushbu farmon 
suzish dasturlari va inshootlariga ko'proq sarmoya kiritish uchun yo'l ochishga 
yordam berdi, asosiy e'tibor odamlarning xavfsiz va samarali suzish dasturlariga 
ega bo'lishini ta'minlashga qaratilgan. 
Yana bir muhim 
yechim 
– O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining “Suzish sport turlarini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi 
qarori (2018-yil) bo‘lib, unda O‘zbekistonda suzish bo‘yicha musobaqalarni tashkil 
etish va o‘tkazish tartibi belgilangan. Mazkur farmon ishtirokchilarning xavfsizligi 
va farovonligini ta’minlashga ustuvor ahamiyat qaratib, suzish bo‘yicha 
musobaqalarning adolatli va oshkora o‘tkazilishini ta’minlashga xizmat qilmoqda. 
Mazkur farmonlardan tashqari O‘zbekiston Jismoniy tarbiya va sport 
vazirligining “O‘zbekistonda suzishni rivojlantirish to‘g‘risida”gi qarorida (2019-
yil) O‘zbekistonda suzishni sport turi va faolligi sifatida rivojlantirish muhimligi 
ta’kidlangan. Ushbu qaror suzishning jismoniy tayyorgarlik, ruhiy salomatlik va 
umumiy farovonlikni oshirishdagi rolini tan oladi va suzish vositalari, jihozlari va 
o'quv dasturlariga kirishni yaxshilash bo'yicha bir qator chora-tadbirlarni 
belgilaydi. 
O‘zbekiston Prezidentining “O‘zbekiston respublikasida jismoniy tarbiya va 
sportni yanada takomillashtirish va ommalashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi 

---

5 
Farmonida (2020-yil) sport va jismoniy tarbiyaning aholi salomatligini 
mustahkamlashda muhim ahamiyat kasb etishi alohida ta’kidlangan.
Mazkur farmonda mamlakatimiz miqyosida sog‘lom turmush tarzini qaror 
toptirish va yuqumli bo‘lmagan kasalliklarning oldini olishga alohida e’tibor 
qaratgan holda sport dasturlari va inshootlarini rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlash 
bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar belgilangan. 
Ushbu echimlarni hisobga olgan holda, ushbu o'quv qo'llanma O'zbekiston 
aholisining suzish mahoratini oshirish uchun har tomonlama va qulay treninglar 
bilan ta'minlash maqsadida ishlab chiqilgan. Qo'llanmada ishtirokchilarning 
xavfsizligi va farovonligini birinchi o'ringa qo'ygan holda suzish qobiliyatlarini 
rivojlantirish va umumiy jismoniy tayyorgarligini oshirishga yordam beradigan 
turli mashqlar, texnikalar va maslahatlar mavjud. 
Suzish qimmatli hayotiy ko‘nikma va har qanday yoshdagi odamlar 
tomonidan zavqlanishi mumkin bo‘lgan jismoniy mashqlarning ajoyib shaklidir. 
Biror kishiga birinchi marta suzishni o‘rgatyapsizmi yoki unga texnikasini 
yaxshilashga yordam beryapsizmi, yodda tutish kerak bo‘lgan asosiy tushunchalar 
va ko‘nikmalar mavjud. Suv xavfsizligidan tortib nafas olish texnikasi, oyoq 
harakatlari va qo‘l harakatlari, tanani to‘g‘ri holatga keltirish va muntazam mashq 
qilishgacha, suzishni o‘rgatish sabr-toqat, dalda va ijobiy munosabatni talab qiladi. 
Ushbu maqolada biz suzishning ba’zi asoslarini o‘rganamiz va uni samarali 
o‘rgatish bo‘yicha maslahatlar va strategiyalarni taqdim etamiz. Siz suzish 
bo‘yicha murabbiy, ota-ona yoki oddiygina suzishni yaxshi ko‘radigan odamsiz, 
ushbu qo‘llanma ushbu muhim va yoqimli mahoratni o‘rgatish san’ati haqida 
qimmatli tushunchalarni beradi. 
Suzish har qanday yoshdagi va jismoniy tayyorgarlik darajasidagi odamlar 
uchun mashhur mashg‘ulotdir. Bu yurak-qon tomir salomatligini, kuchini va 
chidamliligini yaxshilaydigan kam ta’sirli mashqlar sirasiga kiradi. Gavda holati 
gorizantal holda harakatlanadi va bu orqali tananing barcha qismlari ya’ni 
organizmimizdagi jamiyki organ, toqima, mushaklar faol harakat-holatda ish 

---

6 
bajaradi. Bundan tashqari, suzish cho‘kishning oldini olishga va suv atrofida 
xavfsizlikni ta’minlashga yordam beradigan qimmatli hayotiy mahoratdir.