Futbolchilarning yuqori darajadagi tayyorgarligining nazariya va amaliyotda pedagogik tahlili

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 4 | Issue 5 | 2023 
ISSN: 2181-1385 
ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1 
sa 
 
 
 
 
888
 
May, 2023 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
fikrlash maydondagi taktik samarani belgilab beradi, ya‟ni futbolchilarni maqsadga 
erishishda harakatini to„g„ri yo„naltiradi. 
Bugungi kunda sport mashg„ulotlari pedagogik jarayonda futbolchini holatini 
boshqarishni taqazo etmoqda, uning asosi ko„zlangan maqsadga erishish bo„lsa, 
pedagogik nazorat orqali bu jarayon amalga oshadi. 
Futbolchilar tayyorgarligida yillik mashg„ulot, ma‟lum davrlarga mos 
keladigan qilib bo„lingan, tayyorgarlik davr bo„lsa, bosqichlarga. Ma‟lum maqsad va 
vazifalar echimini topishda murabbiylar oldida futbolchilarni davr yoki 
bosqichlardagi tayyogarligi holatini aniqlashda vrach-pedagog nazoratisiz amalga 
oshirish amri maholigini jarayon taqazo etdi, ya‟ni futbolchilarni mashg„ulot vaqtida 
jismoniy holati qay darajada ekanligini bilish imkonini berdi, shu ma‟nodagi 
pedagogik izlanishlar shuni taqazo etdiki, tayyorgarlikni turli bosqichlarida 
futbolchilarning jismoniy holatini inobatga olgan holdan mashq berishni ifoda etd. 
Tayyorgarlik jarayonida o„ziga xos o„rinni futbolchilarni nazorat qilish va 
ularni tayyorgarligini operativ baholash jihatlar egallaydi.
Mashg„ulot jarayoni to„g„ri yo„nalganligi va u maksimal darajada samara 
berishi uchun, pedagogik nazorat tizimini o„rnatish zarurdir, ya‟ni mashg„ulotda 
ishtirok etivchilarga nisbatan. Futbolchilarning musobaqaga tayyorlanish jarayonida 
ularning tayyorgarlik darajasini baholab beradigan jihat bu pedagogik nazorat 
hisoblanadi. Bu jarayon murabbiy tomonidan amalga oshirilib, bunda u mashg„ulot 
tuzilishini, hajmini, uning intensivlik darajasini va umumiy rejani hisobga olishi 
lozim. 
Shug„ullanuvchilarda mashg„ulotini pedagogik nazorati qilish yuzasidan 
majmuaviy nazorat mashqlari tayyorlanadi. Uni tarkibiga shug„ullanuvchilarda
holatini baholash uchun maxsus mashqlar kiritiladi, bu mashqlar ularning jismoniy 
zo„rikish yoki funksional a‟zolarini o„sishini to„g„ri baholash imkonini beradi (kuch, 
tezlik, chidamlilik, epchillik, chaqqonlik). Shu bilan birgalikda umumiy sifatlarni 
baholash imkonini beruvchi mashqalar ham olinadi va maxsus mashqlar tanlanadi, 
ya‟ni unda harakat sifatlari shakillantiriladi. 
Demak, 
maxsus 
jismoniy 
sifatlarini 
rivojlantiruvchi 
mashqlarda 
futbolchilarning holatiga baho berilsa, undagi talablar sportdagi umumiy jismoniy 
harakatlar shakliga yaqin bo„lishi lozim, oddiy jismoniy mashqlarda bo„lsa, baholash 
jarayonida yuqoridagi talab qo„yilmaydi. Jismoniy sifatlarini umumiy rivojlantiruvchi 
mashqlarida futbolchilarning holatiga baho berishda mashqlar soni to„rt yoki 
beshtadan ortsamligi kerak, bu narsa maxsus jismoniy sifatlarini 
rivojlantiruvchi mashqlarida futbolchilarning holatiga baho 
berishda ham amal qilinilishi lozim. Majuada, nazorat mashqlari 

---