Futbolchilarning yuqori darajadagi tayyorgarligining nazariya va amaliyotda pedagogik tahlili

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 4 | Issue 5 | 2023 
ISSN: 2181-1385 
ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1 
sa 
 
 
 
 
889
 
May, 2023 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
tarkibida to„p bilan muomalada bo„lish, egalik qilish, uni boshqarish jihatlaridagi 
o„zgarishlarni baholaydigan mashqlar ham bo„lishi kerak, ya‟ni taktik usullarni va 
kombinatsiyalarni to„g„ri amalga oshirish maqsadida. Murabbiy futbolchilar ustidan 
tizimli kuzatishni iashkillashtirishi lozim, ya‟ni futbolchilarni musobaqada o„zini 
ko„rsata olishini inobatga olib va mashg„ulotlar davomidagi harakatlarida.
Kuzatish doirasiga quyidagilar kirishi lozim: 
Shug„ullanuvchilarni musobaqa jarayonida o„zini faol ko„rsatishi va o„yinga 
bo„lgan layoqatini inobatga olish. Baholash, o„yin davomida futbolchi tomonidan 
murabbiy-pedagog bergan ko„rsatmani to„liq bajarishini hisobga oligan holda amalga 
oshirilishi lozim (yugurish, sakrash, yurish, yakkakurash, to„p bilan muomalada 
bo„lish, usullarni qo„llash, to„pni raqibdan olib qo„yish, zarba, aldamchi harakatlar). 
Musobaqalarda shug„ullanuvchilar harakati mahoratini baqarorligini nazorat 
qilish. Mahoratini barqarorligini ta‟minlash maqsadida qilingan xatolarni o„rganish, 
xatoning vaqti va uning oqibatini, vaziyatini, ilgari qilingan xatolar bilan solishtirish 
shuning jumlasidan. 
Shug„ullanuvchini tup bilan samarali harakatlarini qayd qilish (%). Ratsional 
harakatlar sonini ham inobatga olish. 
Shug„ullanuvchini belgilangan vazifani taktik jihatdan bajarganlik darajasi. 
Shug„ullanuvchilarni musobaqalar jarayonida psixik qatiyatligini o„rganish. 
Pedagog sifatida baholash jarayonida chaqqonlik, ko„rsatilgan vazifani taktik 
jihatdan to„g„ri bajarish, vaziyatni tezlik bilan baholash va boshqa shunga o„xshash 
sifatlar ahmiyatga molik tomonlardir. Tizimli pedagogik nazorat futbolchilarni 
tayyorgarlik jarayonining ajratib bo„lmas qismi hisoblanib, unda o„yinchining 
sog„ligi mustahkamlashda va mahoratini o„sishida o„ziga xos o„rinni egallaydi. 
Rejlashtirish va nazorat – mashg„ulot tizimini barcha tomonlarini 
shakillantirishning asosiy omilidir. Rejalashtirish yordamida bo„lajak mashg„ulot 
jarayoni bir tizimga tushiriladi. Mashg„ulotlarni rejalashtirishda shug„ullanuvchilarni 
jismoniy, texnik va taktik tayyorgarligi xususiyatlarini inobatga olgan holda 
tayyorlanish lozim, ya‟ni u maydonda amalga oshiradigan harakatlarini barqarorligini 
ta‟minlash maqsadida. Futbolchini jismoniy holati haqidagi ma‟lumotni majmuaviy 
ko„rsatkichlardan o„rganish mumkin, ya‟ni tayyorgarlik jarayonida ifoda etilgan. 
Pedagog-murabbiy shug„ullantirish jarayonida mazkur ko„rsatkichlarni bir maqsadga 
yo„naltirgan holda ijobiy tomonga o„zgartirishi lozim, ya‟ni bu jihatlarni u 
mashg„ulot davomida qilinadigan mashq, texnik va taktik harakatlar yordamida 
amaola oshirishi kerak. 
Amaliyot davomida pedagog-murabbiy tomonidan quyidagi 
holatlarni inobatga olinishi zarur: barqarorlik, joriy va operativ. 

---