Futbolchilarning yuqori darajadagi tayyorgarligining nazariya va amaliyotda pedagogik tahlili

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 4 | Issue 5 | 2023 
ISSN: 2181-1385 
ISI: 0,967 | Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,9 | ASI: 1,3 | SJIF: 5,771 | UIF: 6,1 
sa 
 
 
 
 
890
 
May, 2023 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
Barqaror holat
ma‟lum vaqt davomida turg„unlikni saqlash – bir necha hafta, 
xattoki bir oy. Barqarorlik ko„rsatkichlarining o„ziga xos jihati, u asosida bo„lajak 
mashg„ulotlarni samarali rejalashtirsh imkoniyati yaratiladi. 
Joriy holat 
– bu shunday holatki, sportchi bir yoki bir qancha mashg„ulot 
jarayonida ishtirok etib, xosil qilgan jimoniy holat. Barchaga ma‟lumki, har bir 
mashg„ulot sportchida qandaydir “iz” qoldiradi, u bir necha kun tanda saqlanib turadi. 
SHuning natijasida xosil bo„lgan o„zgarish joriy bo„ladi, shu holatga qarab keyingi 
mashg„ulot jarayoni rejalashtiriladi. 
Operativ holat
– bu shunday holatki, sportchi tomonidan bir yoki birqancha 
jismoniy mashq bajargandan keyin organizm tushadigan holat. Operativ holat juda 
qisqa davom etadi, uni boshqarish mashg„ulot jarayonidagi og„irlik va engillik 
nazoratini belgilab beradi. 
Futbolchilarni holatini aniqlashni test va nazorat mashqlari yordamida amalga 
oshirish mumkin. Test deb – standart shakildagi vazifalarga aytiladi, u orqali aqliy 
rivojlanish, qat‟iyatlik sifatlar, harakatdagi qobilyatlar va inson boshqa sifatlarini 
rivojalanish darajasi aniqlanadi. 
Ma‟lumki, insonning jismoniy holati tanasining darajasi, sog„ligining holati va 
harakat funksiyalarining rivojlanishi orqali ifodalanadi. Tana darajasini turli 
antropometrik 
asboblar yordamida baholash mumkin. Testlar, qaddi-qomat 
darajasini baholab beradi, u faqat bosqichma-bosqich nazoratda amalga oshiriladi. 
Rivojlanganlik daraja tashqi harakat funksiyalarda harakat sifatini oshish 
bosqichida namoyon bo„ladi, uni ko„rsatkichlarini musobaqa mashqlarida natijasi 
yaqqol ko„zga tashlanadi. Jismoniy tayyorgarlik darajasi nazorat mashqlarini 
o„rganish orqali aniqlanadi, jumladan test yordamida. Eng asosiy talablardan biri 
tayyorlangan testlar texnik jihatdan oddiy bo„lishi kerak. Shundagina nazorat 
mashqlarida harakatlantiruvchi sifatlarni o„sish bosqichi sharoiti ifodalanadi. 
Futbol amaliyotida, odatda quyidagi testlar qo„llaniladi: 
1.
Startdan 15 metrga yugurish – start tezligi aniqlanadi. 
2.
Yurish holatdan 15 metrga yugurish – “sof” tezlik aniqlanadi. 
3.
O„rnida turib yuqoriga sakrash, ikki oyog„i yordamida itiriladi – sakrash 
darajasi aniqlanadi. 
4.
O„rnida turib uzunlikka sakrash – tezlik kuchi sifatlari baholanadi. 
5.
Kuper
testi, 12 minut yugurish, chidamlilk aniqlanadi. Ammo mazkur testni 
amalga oshirishda tayyorgarlik bosqichini inobatga olish lozim. Agar sportchi 
boshlang„ich bosqichda bo„lsa, unga bu test tavsiya qilinmaydi. 
6.
500 metrga yugurish, tezlikdagi chidamlilikni baholash 
imkonini beradi. Bunda futbolchini yoshi inobatga olinishi lozim. 

---