ĠRSĠYYƏTĠN XROMOSOM NƏZƏRĠYYƏSĠ, GENETĠK KOD VƏ ONUN XASSƏLƏRĠ «
Həyat-nəslin, yaşamağın, qurub-yara- tmağın davam etməsindən ibarətdir» (Klod Bernar) «Laboratoriya adlanan otaqla maraq- lanın, onu hər yerdə yaradın və çox zən- ginləşdirin!» (Lui Paster) 3.1. Ümumi məlumat. 1906-cı ildə ingilis genetiki V.Betson və R.Pennet
noxud bitkisində əlamətlərin ilişkənliyi prosesini müşahidə etsələr də onu ətraflı
şərh edə bilməmişlər. İrsiyyətin ilişkənliyi prosesi amerika alimləri T.Morgan və
onun əməkdaşları S.Bridjes və A.Stertevant (1910) tərəfindən genetika təc-
rübələri üçün olduqca əlverişli olan drozofil milçəkləri üzərində müfəssəl öy-
rənmiş və şərh etmişlər. Drozofil milçəklərinin hüceyrələrinin hər birində 4 cüt
xromosom olmaqla onlar çox yüksək məhsuldarlığa malikdir. Belə ki, bir cüt
drozofil milçəyi 100-dən artıq nəsil verir, mayalanmadan 12-15 gün sonra
yumurtadan sürfə və fərd inkişaf edir və dərhal da nəsil verməyə başlayır.
Q.Morqan və əməkdaşları təcrübə zamanı drozofil milçəklərinin yeni nəslində
çoxlu sayda müxtəlif mutasiya (qara, sarı, ağ rəngli, fərqli qənədli və gözə malik
olan fərdlər) baş verdiyini müşahidə etmiş və belə nəticəyə gəlmişdir ki, bu
əlamətləri müəyyən edən genlər məhz xromosomlarda yerləşir və irsiyyətdə
əlamətlərin haçalanması müəyyən qrup genlərin bir xromosomda lokalizasiya
olunması ilə əlaqədardır.
Onlar sonrakı tədqiqatlarına əsaslanaraq belə nəticəyə gəlmişdir ki, bir
xromosomda yerləşən genlərin haçalanması tam və natamam ola bilər.
