Fяxrяddиn mustafayev

yerli (lokal ekoloji)
və 
coğrafi növlərə
bölünür. 
Dominant homoziqotların qismi pAA, dominant heteroziqotların qismi 2 
p.qAa, homoziqot resessivlərin qismi isə qaa olur: 
pA 
qa 
pA 
p
2
AA 
p.qAa 
qa 
p.qAa 
q
2 
aa 
Tutaq ki, sürüdəki 1000 baş boz quzunun, 200 başı qara rəngə malikdir. 
Qanuna müvafiq olaraq: 
q
2 
aa = 20:10=0,20 
q a=0,20=0,447 
Mendel qanuna əsasən: pA+qa=1 
Bizim misalda bunu yerinə qoysaq 1-0,447=0,553 olacaqdır. Əgər genotipin 
bir qismini tapsaq (AA), onda PAA=Vp
2
AA = V0,553
2
=0,3058. Bu zaman 
heteroziqotların qismi: 
2 pq bu cür olacaq: 2p.qAa=2.0,553.0,447=0,4944 təşkil edəcək. 
Sürüdəki boz və qara quzuların populyasiyadakı tərkibi (nisbəti %-lə) 
aşağıdakı kimi olacaq: 
AA=0,3058, yaxud 30,58% (306 baş) 
Aa =0,4944, yaxud 49,44% (494 baş) 
aa =0,20, yaxud 20,00% 20,00% (200 baş) 
Cəmi: 100%, yaxud 1000 baş (T.M.Turabov, 1997). 

---

188 
5.2.2. Populyasiyada genetik
təkamülün əsas amilləri 
 
 
«Qayalı dağlardan duman yüksəlir, 
Ulduzlar havanın bağrını dəlir, 
Xəyalım gecəni salama gəlir, 
Çapdırır atını bir başa dünya.» 
 
(Səməd Vurğun) 
 
 
Kənd təsərrüfatı heyvanları və quşlarının populyasiyasında genlərin miqdarı 
həmişə dəyişilir. Bu hal populyasiyanın sonrakı nəsillərində genetik müayinə 
zamanı daha qabarıq müşahidə olunur. Həmin dəyişikliklər isə genetik 
təkamülün əsas məğzini təşkil edir. Təkamülün ən başlıca amilləri 
mutasiya, 
təbii və süni seçmə, miqrasiya, genlərin dreyfi
və s. ibarətdir. Lakin