Fяxrяddиn mustafayev

«Möcüzələr yaradıcısına»… 
 
 
Robert Kox
(1843-1910) 
 
Mikrobiologiya elminin əsas banilərindən biri, 
dünya bakteriologiya elminin yaradıcısı, professor, 
Nobel mükafatı laureatı, dünya şöhrətli, məşhur alman 
alimi Robert Koxun biologiya, təbabət və baytarlıq 
təbabəti elmlərinin inkişafında müstəsna xidmətləri 
olmuşdur. O, 1866-cı ildə Cettingen Universitetini 
bitirərək, 1872-ci ildə Volşteyn şəhərində sanitar 
həkimi vəzifəsində işləmiş və primitiv laborotoriya 
təşkil edərək qarayaranın sporları ilə ağ siçanları yoluxdurmuş, ilk dəfə olaraq 
mikroorqanizmləri yetişdirmək üçün bərk qida mühitindən (jelatin və buğanın 
qan serumundan ibarət) istifadə olunmasını təklif etmişdir. Alim 1878-ci ildə 
yara infeksiyalarının etiologiyası haqqında ilk elmi əsərini dərc etdirərək burada 
Henle-Kox üçlüyünü – triadasını ətraflı şərh etmişdir. Bu triadanın başlıca 
müddəaları – bakterioskopiya, mikroorqanizmlərin süni qida mühitlərində 
yetişdirilməsi və bioloji sınağın qoyulmasından ibarətdir. R.Koxun ən böyük 
xidmətlərindən biri də 1882-ci ildə vərəmin, sonralar isə vəbanın (1884) 
törədicisini kəşf etməsidir. O, Berlində təşkil edilən R.Kox adına İnfeksion 
Xəstəliklər İnstitutunun ilk direktoru olmuş (1891-1904) və burada fundamental 
elmi – tədqiqat işləri aparmışdır. Alimin təşəbbüsü ilə bakterioloji texnikada ilk 
dəfə olaraq anilin boyalarından, immersiya (yağ) sistemindən və Abbe 
kondensatorundan istifadə olunmuş və diaqnostiki tuberkulin preparatı 
hazırlanmışdır. R.Kox dünya bakterioloqlar məktəbinin banisi olmaqla böyük 
bakterioloqlar ordusu yaratmışdır (E. Berinq, F.Lefler, R.Pfeyfer və b.). Alimin 
ən böyük səhvi İ.İ.Meçnikovun kəşflərini, xüsusilə faqositoz təlimini tamamilə 
inkar etməsi və onunla heç bir elmi əməkdaşlığa razılıq verməməsi olmuşdur. 

---

34