G‘apporov M. Ingliz tili grammatikasi

in the circumstances ana shu (ush-
bu) sharoitda 
in the country qishloqda, shahar dan 
tashqarida 
in demand talabda, xaridorgir 
in due course vaqtida 
in the east (west, south, north) 
sharq da (g‘arbda, janub da, shimol-
da)
in ink — siyoh bilan 
in biro — sharikli ruchkada
in pencil — qalamda
in words — so‘z bilan 
in fi gures — raqam bilan 
in cash — naqd pul bilan 
in order (disorder) tartibli, saran-
jom (tartibsiz) 
in part qisman 
in conclusion pirovardida, oxirida, 
nihoyat 
in the direction yo‘nalishda, -ga 
qarab
 in question gap ketayotgan 
(Here is the book in question. 
Mana gapirilayotgan kitob). 
in English (Uzbek, Russian, 
French) inglizcha (o‘zbekcha, rus -
cha, fransuzcha).
The letter was written in English. 
Xat inglizcha yozilgan edi.
in full to‘la
in full swing eng qizg‘in paytda 
in general umuman 
in somebody’s interest(s)ning man-
faati uchun 
in the long run oxiri, axiyri, oqibat-
da, pirovardida, axir 
in a loud (calm) voice — baland 
(tinch) ovozda 
in the market — bozorda 
in stock — omborda 
in store — zaxirada 
in the street — ko‘chada
in a picture — rasmda 
in a mirror — oynada 
Lekin: He speaks English. U in -
g lizcha gapiradi.
in return o‘rniga 
in sight — ko‘rish maydonida, 
doirasida
in so far as — modomiki, hamon-
ki; sababli, uchun
in the meantime — shu asnoda, 
shu vaqt ichida 
in the spring (summer, autumn, 
winter) bahorda (yozda, kuzda, 
qishda) 
in the morning (afternoon, eve ning) 
— ertalab, (kunduzi, kechqurun)
in the open air ochiq havoda 

---

222
in the front of a car — avtomo-
bilning oldida 
in the back of the car — avtomo-
bilning orqasida 
in the sea — dengizda 
in the corner — muyulishda, bur-
chakda
in excitement — hayajon ichida
in the beginning (end) — boshida 
(oxirida) 
in a queue — navbatda
in a row — bir qatorda 
in the open air — ochiq havoda 
in one’s opinion — ning fi kricha 
in (at) one’s option xohlagani, 
tanlagani, didiga yoqqani 
in vain — behuda, bekorga
in time o‘z vaqtida 
in a car/ in a taxi — avtomobil-
da/ taksida 
in a line — bir chiziqda 
in the past (future) — o‘tmishda 
(kelajakda)
in a letter — ( bir) xatda 
In va at predloglarini taqqoslash:
In predlogi vaqtga nisbatan ishlatilganda vaqtning davomiyligini ifo-
dalaydi. In March, in 1945, at predlogi esa vaqting lahzasini ifodalaydi at 
ten o’clock, at midnight, at noon.
In predlogi joyga nisbatan ishlatilganda mamlakatlar va katta 
shahar lar oldida ishlatiladi (in the United States of America, in Lon-
don), at esa kichkina shahar va joylar oldida ishlatiladi (at Pushkino, 
at Klin).
Last, next, this, every so‘zlari bilan kelgan birikmalardan oldin at, on, in 
predloglari ishlatilmaydi.
I’ll see you next Friday. 
Men kelasi jumada siz bilan 
uch rashaman.
They got married last March. 
Ular o‘tgan yil martda turmush 
qu rishgan.
INSIDE
1. -ichiga, ichkarida (antonimi outside):
The friends went inside the house to 
talk.
Do‘stlar suhbatlashgani uyning 
ichi ga kirishdi.
The children are inside the house. 
Bolalar uyning ichida.
2. -ichkariga, ichkarida (ravish bo‘lib keladi):
Open the box and put the key in-
side.
Qutini oching va kalitni ichiga 
qo‘ying.

---

223
I looked into the box, but 
there was nothing inside.
Men qutining ichiga qaradim, u 
yerda (ichkarisida) hech narsa 
yo‘q edi.
INTO
- ichiga (biror narsaning ichiga):
I am going into the room.
Men xonaning ichiga kiryapman.
He put the book into his bag.
U kitobni sumkasiga soldi.
- into bilan kelgan fe’llar va iboralar:
to change (to turn) 
into -ga o‘zgar-(tir)
moq, -ga aylanmoq
Water turns into steam at 
100 centigrade.
Suv selsiy bo‘yicha 
100 gradusda bug‘ga 
aylanadi.
to devide into (in) -ga
bo‘lmoq, -ga bo‘linmoq
The book is devided into 
ten chapters.
Kitob o‘nta bobga 
bo‘lingan.
to look into, to inqire
into-ni qarab chiqmoq, 
o‘rganmoq
I will look into the mat-
ter.
Men masalani o‘rga-
nib (qarab) chiqaman.
to convert into -ga ay-
lantirmoq
This fi eld will be con-
verted into a park.
Bu dala parkka ay-
lantiriladi.
to translate into -ga
tarjima qilmoq
Translate it into Eng-
lish. 
Buni ingliz tiliga tar-
jima qiling.
to come into (in) force
  kuchga kirmoq
The law came into force 
last year.
Qonun o‘tgan yili 
kuchga kirdi.
to get into the habit 
-ga odatlanmoq
He got into the habit 
of smoking at the age of 
eighteen.
U o‘n sakkiz yoshida 
chekishni o‘rgandi.
to take into account
(cosideration) hisobga
olmoq, e’tiborga olmoq
The fact must be taken 
into account.
Bu fakt hisobga olini-
shi kerak.

---

224
 OF
1. -ning:
London is the capital of Great 
Britain.
London Buyuk Britaniyaning 
poytaxti.
The First World Congress of Parti-
sans of Peace was held in Paris at the 
end of April, 1949.
Tinchlik tarafdorlarining Birinchi 
Jahon Kongressi Parijda 1949-yil 
aprelning oxirida bo‘lib o‘tdi.
2. -dan:
Some of my friends came to see me 
off.
Do‘stlarimning ba’zilari meni ku-
zatgani kelishdi.
Many of us will go to the south in 
the summer.
Yozda ko‘pchiligimiz janubga 
boramiz.
3. -dan (buyumning nimadan yasalganini bildiradi):
The watch is made of gold.
Soat tilladan yasalgan.
The house is built of brick.
Uy g‘ishtdan qurilgan.
4. -li (o‘lchov, og‘irlik, pul birliklari oldidan kelgan sondan oldin ish-
latiladi.)
We have ordered an engine of
5000 H.P.
Biz 5000 ot kuchili motorga bu-
yurtma berdik.
The S.S. «Pskov» sailed from Odessa 
with a cargo of 5,000 tons of wheat.
«Pskov» paroxodi 5000 tonnali 
bug‘doy yuki bilan Odessadan 
suzib chiqdi.
He signed a cheque to the amount of 
1,000 dollars.
U 1000 dollarli chekka imzo 
chekdi.
5. of bilan keladigan fe’llar, sifatlar va iboralar:
to accuse of -da ayb -
lamoq
What was the man ac-
cused of?
Bu kishi nimada ayb-
langan?
to consist of -dan iborat
bo‘lmoq
The report consists of 
three parts.
Ma’ruza uch qismdan 
iborat.
to deprive of -dan
mahrum qilmoq
You have deprived me 
of the pleasure.
Siz meni rohatdan mah-
rum qildingiz.
to hear of haqida eshit-
gan bo‘lmoq (bilmoq)
I haven’t heard of his ar-
rival yet.
Men hali uning kel-
ganini eshitganim yo‘q 
(bilmayman).
to inform of -ni xabar
qilmoq
I informed him of this 
fact.
Men uni bu faktdan 
xabardor qildim.

---

225
to remind of (about)
  -ni eslatmoq 
I reminded him of 
(about) his promise.
Men unga va’dasini es-
latdim.
to remind of somebody,
something  biror kishini,
narsani eslatmoq
He reminds me of my 
brother. 
U menga akamni es-
latadi.
to speak (talk) of haqi-
da gaplashmoq 
Who have you been 
speaking of?
Siz kim haqida ga-
pirayotgan edingiz?
to think of haqida
o‘ylamoq
What are you thinking 
of?
Nima haqda o‘ylayap-
siz?
to be afraid of -dan
qo‘rqmoq
The girl is afraid of 
dogs.
Qiz itlardan qo‘rqadi.
to be ashamed of -dan
uyalmoq
I am ashamed of what I 
did.
Men qilib qo‘ygan 
ishimdan uyalyapman.
to be fond of -ni sev-
moq, yaxshi ko‘rmoq 
He is very fond of his 
mother.
U onasini juda yaxshi 
ko‘radi.
to be full of bilan to‘la
bo‘lmoq
The room was full of 
people.
Xona odamlar bilan 
to‘la edi.
to be independent of
  -dan mustaqil bo‘l moq
She is quite independ-
ent of her parents now.
U hozir ota-onasidan 
butunlay mustaqil.
to be proud of  -dan 
faxrlanmoq
We are proud of our 
country.
Biz mamlakatimiz bilan 
faxrlanamiz.
to be sure (certain) of
  -ga amin bo‘lmoq
I was sure of his hon-
esty.
Men uning sofdilligiga 
amin edim.
to be worthy of -ga ar-
zimoq
He is worthy of praise.
U maqtashga arziydi.
to be in need of -ga
muhtoj bo‘lmoq
They are in need of these 
goods.
Ularga bu mollar ke-
rak. (Ular bu tovarlarga 
muhtoj).
to be of importance
ahamiyatga ega bo‘lmoq
This question is of no im-
portance to me.
Bu masalaning menga 
ahamiyati yo‘q.
to be of interest  qizi -
qarli bo‘lmoq
Their proposal is of no 
interest to us.
Ularning taklifi bizga 
qiziqarli emas.
to be of value  qim-
matga ega bo‘lmoq
The cargo is of great 
value.
Yuk katta qimmatga 
ega.
to come in sight of -ni
ko‘rmoq
At last they came in sight 
of land.
Nihoyat ular yerni ko‘-
rishdi.
15 — M. G‘apporov

---

226
to get rid of -dan xa-
los bo‘lmoq, qutulmoq
I don’t know how to get 
rid of my cold.
Shamollashdan (tu-
movdan) qanday qi 
lib 
xalos bo‘lishni bilmay-
man.
to make use of  -dan
foydalanmoq, -ni ish-
latmoq
Can you make use of 
this?
Siz buni ishlata ola-
sizmi?
to take advantage of
-dan foydalanmoq
We must take advantage 
of this opportunity.
Biz bu imkoniyatdan 
foydalanishimiz kerak.
to take care of -ga
g‘amxo‘rlik qilmoq
You must take care of 
your health.
Siz sog‘lig‘ingizga 
g‘am xo‘rlik qilishingiz 
ke rak.
plenty of, a great (good)
deal of, a lot of 
unheard of quloq eshit-
magan 
a number of ko‘p, qator
of course albatta
to the south (north, east, 
west) of -ning janubida 
(shimolida, sharqida, 
g‘arbida) 
OFF
1. -dan, ustidan (buyumning ustidan olinishini, qo‘zg‘atilishini ifodalaydi, 
antonimi on):
He took all the things off 
the table.
U stol ustidan hamma narsalarni 
oldi.
The rain ran off the roof.
Tomdan yomg‘ir oqar (quyilar) 
edi.
The knife fell off the table. 
Pichoq stoldan tushib ketdi.
2. -dan (biror narsadan uzib olish, ajratib olishda ishlatiladi):
Cut a bit off the rope, 
it’s too long.
Arqondan ozroq kesib ol, u juda 
uzun.
He bit a small piece off 
a biscuit.
U pecheniyedan ozgina tishlab uzib 
oldi.
He broke a large branch 
off the tree.
U daraxtning katta shoxini sindi rib 
oldi.
3. Ko‘pgina fe’llar bilan ravish bo‘lib keladi; ajratishni, uzishni 
ifodalaydi: 

---

227
I upset the bottle and it 
rolled off.
Men shishani (butilkani) ag‘darib 
yubordim va u g‘ildirab ketdi.
He broke a large branch off.
U katta shoxni sindirib oldi.
He bit off a small piece.
U kichkina bir bo‘lakchani uzib 
oldi.
4. off bilan keluvchi fe’llar: