Gazlarning nisbiy molekulyar massasini

mоlеkulyar mаssаsini аniqlаsh
.
Ishning mаqsаdi:
O‘quvchilаrga gаzsimоn 
mоddаlаrning mоlеkulyar оg‘irligini аniqlаsh 
usullаrni o‘rgаtish, gаzlаrning nisbiy zichligi 
hаqidа tushunchа bеrish
. 
Kerakli jihozlar: 
Texnokimyoviy tarozi va 
toshlari; karbonat angidrid hosil qilish asbobi 
1
https://nastavnik124.ru/uz/fairy-tales/process-
formirovaniya-issledovatelskih-umenii-u-mladshih/.
56
МАКТАБ ТАЪЛИМИ / ШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

---

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
2022, 6 (115)
(ikkita yuvgich sklyanka ulangan Kipp apparati), 
250-300 ml sig`imdagi konussimon qopqoqli 
kolba, o‘lchov silindri, termometr.
Kerakli reaktivlar: 
marmar, xlorid kislotan-
ing 10%-li eritmasi, NaHCO
3, 
mum qalam, kons. 
H
2
SO
4, 
CaCl
2
, MgO. Kaliy permanganat.
Nazariy qism. 
Xalqaro kimyogarlar uyush-
masi tomonidan atomning va molekulaning 
massa birligi sifatida uglerod atomining 
6
C
12
izo-
topi massasining 1/12 qismi qabul qilingan. 
Elementning bitta atomi massasini uglerod 
6
C
12
izotopi massasining 1/12 qismiga nisbati 
nisbiy atom massa yoki qisqacha atom massa 
deb yuritiladi.
Moddaning bitta molekulasi massasini 
uglerod 
6
C
12 
izotopi massasining 1/12 qismiga 
nisbati nisbiy molekulyar massa yoki qisqacha 
molekulyar massa deb yuritiladi.
Moddaning molekulyar massasi uni tash-
kil etuvchi barcha atomlar massalarining 
yig`indisiga teng, masalan: H
2
SO
4
:
Modda molekulyar massasiga son jihatdan 
teng qilib olingan gramm miqdoriga gramm 
molekula yoki qisqacha mol deb ataladi. Masa-
lan: 1 mol kislorod 32 g. ga teng.
Har qanday moddaning 1 molida 6,02 * 10
23
ta molekula mavjud. Bu son Avogadro soni deb 
ataladi. Avogadro qonuniga muvofiq, har qan-
day gazsimon moddaning 1 mol miqdori normal 
sharoit (P = 101,3 kPa, t=0
o
C) da 22,4 litr hajmni 
egallaydi. Bu hajm gazning molyar hajmi dey-
iladi. Gazlarning molyar hajmidan foydalanib, 
gazsimon moddalarning molekulyar massasini 
hisoblash mumkin
1
.