Gənc təDQİqatçI, 2020, VI cild, №1

 
 

---

GƏNC TƏDQİQATÇI, 2020, VI cild, №1 
104 
Cədvəl 1 
 
Taxtakörpü hidrotexniki qurğular sistemində lil-qruntda 
mikrobiotanın miqdarı 
 
 
 
Məntəqə 
t
su/hava 
ÜMS 
mln/q 
Saprofit 
bakteriyalar 
min/q 
Koliform 
bakteriyalar 
1q 
 
Fə
sil
lər
 
yay
 
p
ayız
 
q
ış
 
yaz
 
yay
 
p
ayız
 
q
ış
 
yaz
 
yay
 
p
ayız
 
q
ış
 
yaz
 
yay
 
p
ayız
 
q
ış
 
yaz
 
 
1. 
28/34
11/12
4/6
13/17
60
42
20
38
3
04
230
140
200
460
220
165
200
 
2. 
28/35
11/12
4/7
13/16
25
18
10
15
112
200
30
100
245
193
110
210
 
3. 
27/43
12/13
4/7
13/16
30
12
10
25
240
170
95
200
310
200
132
210
 
4. 
25/41
13/15
6/9
14/17
16,8
10,2
12
15
210
112
75
168
280
122
100
203
 
5. 
28/43
13/15
7/10
16/17
12
10,7
9,5
14
128
31*
70
100
220
156
127
170
 
6. 
20/38
12/13
5/9
13/15
13
- 
9
11,8
200
- 
62
100
250
- 
120
185
 
Ümumiyyətlə, anbarın daxilində, bütün hissələrdə, suyun səviyyəsi eyni deyildir. Taxtakörpü 
su anbarının sol sahilində
qəza sutullayıcı qurğunun yaxınlığında ÜMS-nin il boyu orta miqdarı 
27 mln/q, saprofit bakteriyalar 141,25 min/q, koliform bakteriyalar 176,2 həddində olur. Anbarın 
sağ sahilində mikrobioloji göstəricilərdə azalma müşahidə olunur. Bunu, yuxarıda qeyd etdiyimiz 
kimi, anbar daxilində su səviyyəsinin dəyişməsilə əlaqələndirmək olar. 

---

BİOLOGİYA, TİBB VƏ AQRAR ELMLƏR
 
105 
0
50
100
150
200
250
300
1
2
3
4
1 ÜMS (mln/q) 
2 Saprofit bakteriyalar (min/q) 
3 Koliform bakteriyalar (1q) 
 
Şəkil 1. 
Bəzi mikrobioloji parametrlərin orta illik göstəricisi
 
4-cü və 5-ci stansiyalarda saprofit və azot bakteriyaların əkmələrində göbələk florası aşkar 
edilmişdir. İnkişaf edən kulturaların əksəriyyəti kif göbələklərinə aid edilmişdir. Nümunələrdə gö-
bələklərin rast gəlinməsi suda üzvi maddələrin sona kimi— daha intensiv parçalanmasını işarə edir. 
Azot mənimsəyən bakteriyaların anaerob qrupu — 
Clostridium pasteurianum
miqdarı çox bö-
yük dəyişikliyə məruz qalmamışdır. 
Clostridium pasteurianum
cinsinə aid bakteriyaların miqdarı il 
boyu sistem üzrə 1 q-da 100-10000 arasında dəyişmişdir. 
Lil-qruntda fenol mənimsəyən bakteriyaların miqdarı 1 q-da 100-1000 arasında dəyişir. 
Tədqiq etdiyimiz kanallarda su nəqliyyatı olmadığı üçün neft məhsullarına rast gəlinməmiş-
dir. Bu baxımdan, neft mənimsəyən bakteriyalar aşkar edilməmişdir [6]. 

---

GƏNC TƏDQİQATÇI, 2020, VI cild, №1 
106 
Cədvəl 2
Taxtakörpü hidrotexniki qurğular sistemində lil-qruntda 
bəzi fizioloji qrup bakteriyaların miqdarı
 
 
 
Məntəqə 
 
Azotbakteriyalar 
 
Cl.pasteurianum 
Fenol 
mənimsəyən 
bakteriyalar 
 
Fə
sil
lər
 
yay
 
p
ayız
 
q
ış
 
yaz
 
yay
 
p
ayız
 
q
ış
 
yaz
 
yay
 
p
ayız
 
q
ış
 
yaz
 
 
1. 
12
9
5
13
10
3
10
3
10
3
10
4
10
3
10
3
10
3
10
3
 
2. 
7
8
6
13
10
2
10
3
10
3
10
4
10
3
10
3
10
3
10
3
 
3. 
13
11
9
16
10
3
10
3
10
3
10
3
10
3
10
3
10
3
10
3
 
4. 
16
13
*
10
18
10
4
10
3
10
3
10
3
10
2
10
3
10
3
10
3
 
5. 
11
9
7
13
10
2
10
3
10
3
10
4
10
3
10
3
10
3
10
3
 
6. 
10
- 
7
11
10
2
- 
10
3
10
4
10
2
- 
10
3
10
3
Nəticə
İlk dəfə yay fəslində Taxtakörpü hidrotexniki qurğular sisteminin mənbə və mənsəbi boyu 
aparılan mikrobioloji tədqiqatlardan alınan nəticələrə əsasən müəyyən edilmişdir: 
1. Su anbarının yuxarı byefində (kanalda) sular məişət çirkabı ilə çirklənir; 
2. Su anbarına kənar (alloxton) mənşəli üzvi maddələr qarışmır; 
3. Taxtakörpü-Ceyranbatan kanalında sulara alloxton üzvi maddələr qarışır və fekal çirklən-
məyə məruz qalır. Bu lil-qrunt nümunələrinə də öz təsirini göstərir.
 
 
ƏDƏBIYYAT 
1. Azərbaycan Еlmi-Tədqiqat Su Problemləri İnstitutu elmi əsərlərin məcmuəsi // Taxtakörpü su an-
barında natur müşahidələrin ilkin nəticələri // Abbasov X.A., Hacıəliyev A.T., Mustafa F.H., Məm-
mədova V.Q. Bakı-2017, s. 84-91. 
2. Samur-Abşeron kanalı (SAK) sistemi üzrə uzunmüddətli strategiya və Texniki İqtisadi Əsaslan-
dırılmaların hazırlanması üçün Texniki yardım.Yekun Hesabat // Nippon KOEİ və SULAJO. Bakı-
2004. 
3. Вода питьевая: Методы анализа. ГОСТ 18963-73. Москва, 1984,136-158 с. 
4. Государственная система санитарно-эпидемиологического нормирования Республики Ка-
захстан // Методы микробиологического контроля питьевой воды . Астана-2003, 33 с 
5. Кузнецов С.И., Романенко В.И. Микробиологическое изучение внутренних водоемов: ла-
бораторное руководство. М.: АН СССР, 1963, 129 c. 

---

BİOLOGİYA, TİBB VƏ AQRAR ELMLƏR
 
107 
6. Оксиюк О.П., Стольберг Ф.В. Управление качеством воды в каналах. К: Наукова Думка,
1986, 171 с. 
7. Олейник Г.Н. Бактериофлора каналов. Киев: Наукова Думка, 1983, 180 с. 
8. Романенко В.И., Кузнецов С.И. Экология микроорганизмов пресных водоемов: лаборатор-
ное руководство. Л: Наука, 1974, 194 с. 
9. Чистович Г.Н. Основы санитарной микробиологии: пособие для студентов. Л, 1968, 68-96 с.