Gənc təDQİqatçI, 2020, VI cild, №1

 
Cədvəl 1 
Şəmkirçay su anbarının əsas texniki göstəriciləri 
1 
Anbarın ümumi su tutumu 
164,5 mln m
3
2 
Faydalı həcm 
156,3 mln m
3
3 
Şəmkir çayının illik orta su sərfi 
265,24 mln m
3
4 
Nəbiağalı qəsəbəsinin illik içməli su sərfi 
48,42 mln m
3
5 
Suvarma üçün illik su həcmi 
207,9 mln m
3
6 
Bəndin növü 
gil nüvəli, daş-qaya dolğulu 
7 
Bəndin hündürlüyü 
196 m 
8 
Bəndin dibdən eni 
490 m 
9 
Bəndin üstdən eni
12 m 
 
Şəmkirçay su anbarı hidroqovuşağının torpaq bəndinin əsasında gözlənilə bilən suffozi-
ya prosesinin tədqiqi: 
Çayın məcrasını, dərəni, bəzi hallarda qobuların qarşısını kəsərək suyun sə-
viyyəsini qaldıran və ya su yığan tikintiyə bənd deyilir (şəkil 1.).
Hidrotexniki qurğular qovuşağında bənd ən vacib tikinti hesab olunur. Bəndin hazırlanmasın-
da məqsəd çayın vacib kəsiyində suyun miqdarını təsərrüfat üçün tələb olunan yerə çatdırmaq və la-
zım olan su sərfini təmin etmək və axını yığmaq üçün lazımı həcmdə su anbarı əmələ gətirmək, su 
sərfi təsərrüfatın tələblərinə görə nizamlamaqdır. 
Ümumiyyətlə bəndlər qarşılarındakı suyun basqısına görə 3 əsas növə bölünür [3,4]. 
1.Alçaq basqılı bənd-önündəki suyun səviyyəsi 10 m-ə qədər çatır; 
2.Orta basqılı bənd-suyun həcmi 10÷25 m-ə çatır; 

---

GƏNC TƏDQİQATÇI, 2020, VI cild, №1 
110 
3.Hündür basqılı bənd-suyun həcmi 25 m-dən artıq olur. 
Bizim tədqiqat sahəmiz olan Şəmkirçay su anbarının bəndi torpaq bəndlər qrupuna aiddir. Torpaq 
bəndin tərkibi əsasən gildən, qumlu gildən səthi örtüyü isə daş parçalarından suvaqlı hörülüb yüksəldil-
mişdir.Ilk əvvəl ərazidə torpaq tökmək üsulu həyata keçirilmiş, ən aşağıdan başlayaraq 20-40 sm qalın-
lığında qat-qat torpaq töküb, katok ilə döyəcləyib bərkitməklə tikilmişdir. Tikinti zamanı hövzə ərazisi 
qazılan zaman götürülən torpaq-qrunt-süxurlar bəndin gövdəsinə boşaldılmış, su basqısı vasitəsilə kip-
ləşdirilmişdir. Mərhələ şəklində baş verən bu proseslər nəticəsində torpaq bəndin hər iki maili yamacla-
rında böyük gərginliyə tab gətirə biləcək örtüklərdən istifadə olunmuşdur. Tikinti zamanı istifadə olunan 
daşlar suyun və soyuğun təsirinə dayanıqlı olaraq inşa edilmişdir. Gələcəkdə baş verə biləcək sızmanın 
qarşısını almaq üçün daş örtüklər suvanmış və səthi hamarlanmışdır [7,8].