Geologiyasi
rasm. Neft gazlarining va azotning
Yüklə 1,48 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.1 rasm. Tabiiy gaz qovushqoq- ligini bosim va temperaturaga nisbatan o’zgarishi
- 7.3 rasm. Neft gazining siqiluvshanlik koeffisientlari (M.A.Jdanov, 1981)
|
7.2 rasm. Neft gazlarining va azotning
ideal gazlar qonunlaridan og’ish egri shiziqlari: a – t=54°S da: 1 – metan, 2 – 90% metan+10% propan, 3 – 80 % metan+ 20% propan, 4 – 70% metan+30% propan; b – t=37,8°S bo’lganda: 1 – azot, 2 – metan, 3 etan 7.1 rasm. Tabiiy gaz qovushqoq- ligini bosim va temperaturaga nisbatan o’zgarishi 152
š а му тл р р р т , (7.5) r š а R Т t Т Т т . (7.6) Hisoblab topilgan keltirilgan psevdokritik bosimlar va temperaturalarga ko’ra 7.3- rasmdagi egri chiziqlar bo’yicha siqiluvchanlik koeffisienti aniqlanadi. Quyida misol keltiramiz. Zichligi 0,66 g/sm 3 ga teng bo’lgan gazning siqiluvchanlik koeffisienti z aniqlansin, uning tarkibi 7.3-jadvalda berilgan (R s va T s ustunlar 7.1- jadvalga binoan to’lg’azilgan). 7.3-jadval Komponentlar Aralashmadagi komponentning miqdori u, hajm. % Kritik bosim r S , MPa Kritik temperatura T s =T+t kr , 0 S 100 ур С 100 уТ С Metan 92,6 4,58 190,5 4,24 176,40 Etan 1,6 4,82 305,28 0,077 4,88 Propan 0,4 4,20 369,78 0,017 1,48 Normal butan 2,2 3,75 425,0 0,082 9,35 Normal pentan 3,2 3,29 470,2 0,106 15,04 Jami 100,0 4,518 207,15 Keltirilgan psevdokritik temperatura ( 0 S da) quyidagicha bo’ladi: 1,56 207,15 50 273 Т R . 7.3 rasm. Neft gazining siqiluvshanlik koeffisientlari (M.A.Jdanov, 1981) 153
R quyidagiga teng bo’ladi (MPa da) 0,25 4,518 0,1 11,2 р R . 7.3-rasm bo’yicha olingan T R va r R miqdorlariga binoan gazning siqiluvchanlik koeffisientini aniqlaymiz z=0,82. Gazning fraksiyasi to’g’risida ma’lumot bo’lmay, aksincha, faqat ma’lumot uglevodorod gazining nisbiy zichligi to’g’risida bo’lsa, psevdokritik temperatura va bosim 7.4 va 7.5-rasmlardan taqribiy aniqlanadi. SHuni qayd etish lozimki, 7.4 va 7.5-rasmlarda ko’rsatilgan taqribiy empirik bog’liqliklar faqat uglevodorod gazlari uchun to’g’ri keladi, ya’ni uglevodorod gazlarining molekulyar massasining ortishi ularning kritik temperaturasining ko’tarilishiga olib keladi. Agar gaz tarkibida uglevodorodlar bilan birga boshqa komponentlar ham uchrasa (azot, karbonat kislotasi va sh.o’.), u holda yuqorida qayd etilgan empirik bog’liqliklardan foydalanib bo’lmaydi. YUqoridagi misolda gazning havo bo’yicha zichligi 0,66 g/sm 3 ga teng. Bunga asoslanib, 7.4 va 7.5-rasmdan psevdokritik bosim va temperaturani aniqlaymiz: r r =4,68 MPa; T r =210 0 S , bunda keltirilgan psevdokritik bosim va temperatura quyidagilarga teng bo’ladi: 2,41 4,68 0,1 11,2 р р р r му тл R ; 1,54 210 50 273 Т t Т Т r š а R т . Bu ma’lumotlar asosida 7.3-rasmdan z=0,818 ekanligini aniqlaymiz, bu esa avvalgi z=0,82 ga deyarli teng. Konlarda gaz zaxirasini hisoblashda gazning siqiluvchanlik koeffisientini aniqlash va inobatga olish albatta zarur. Bundan tashqari ko’pgina hollarda, jumladan gaz zaxirasini ashyoviy balans metodi bilan hisoblashda, qatlam gazining siqiluvchanlik koeffisientini bilish zarur. Qatlam gazining hajmiy koeffisienti bir kub metr normal gaz hajmining (standart sharoitlarda) qatlam sharoitidagi o’zgarishini ifodalaydi va (7.2) nisbat orqali aniqlanadi. Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|