Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini

Q =
cos a J 
(£>„dv,
(3.24)
о
bunda: CO — tezligi 
v
ga teng bo'lgan izotaxa va suv sathi chizig'i 
bilan chegaralangan m aydon; 
v
max — oqim kesim idagi eng 
katta tezlik.
Y uqorida keltirilgan ikkala usullar yordam ida am alda k o 'p
nuqtada o 'lchash olib borilgan tikliklarda suvning oqish tezligini 
o 'lch ab , so'ngra yuqorida keltirilgan ikkita form ula (3.23, 3.24) 
yordam ida suv sarfini hisoblash m um kin. Birinchi form ulada
(3.23) keltirilgan integral grafik usulida, keyingi form uladagi
(3.24) integral esa so'nggi farqlar usulida yechiladi.
Suv saflarini gidrom etrik vetrushkalar yordamida aniqlash.
Suv sarfini o 'lch ash uchun daryoning ayrim qism ini tanlashga 
qo'yiladigan asosiy talablar suv sathini o'lchash uchun kuzatuvlar 
m o'ljallangan joyga qo'yilgan talablar bilan deyarli bir xil, lekin 
qo'shim cha talablar ham mavjud.
Suv sarfini o 'lc h a sh aniqligini yetarli t a ’m inlash uch un 
suvning bir tekis oqadigan joyi tanlanadi. D aryo eni b o 'y ich a 
suvning um um iy oqish yo'nalishi bir xil bo'lishi kerak. Suvning 
oqish tezligini gidrom etrik vertushka yordam ida yetarli aniqlikda 
o'lch ash uchun uning m iqdori oz suv davrida 0,15-0,25 m /s 
dan kam bo'lm asligi kerak. T o 'lin suv va suv toshqin davrlarida 
esa, suvning oqish tezligi 3,0 -4,0 m /s dan oshm agani m a ’qul.
Suv sarfini o'lchashga m o'ljallangan joyda suvning harakatsiz 
yoki uning teskari oqishi holati bo'lmasligi kerak. Bulardan tashqari 
suv s;irfi o'lchanayotgan joydan yuqorida joylashgan gidrotexnik 
qurilm aning ta ’sirida suvning o'zgaruvchan harakati bo'lmasligiga 
e ’tibor berilishi zarur.
8 0
-

---

Tabiiy sharoitda yuqorida keltirilgan barcha talablarga javob 
beradigan daryoning o 'lch ash joyini tanlash an ch a m ushkul ish, 
am m o iloji boricha qo'yilgan talablarga amal qilishga harakat qilish 
lozim.
K anal va ariqlarda yuqorida keltirilgan talablarga rioya qilish 
maqsadida, ulaming 15 m uzunlikdagi qism igabeton jild o'rnatilib, 
g idrom etrik suv o 'lch a sh joyi jihozlanadi.