GiRİŞ : Sı­ğı­na­caq­ların yerləşdirilməsi

Şə­kil 6. Sı­ğı­na­caq­da ha­va təc­hi­za­tı­nın prin­si­pial sxe­mi:
1 — sü­zü­cü ven­til­ya­si­ya aq­re­qa­tı FVA-49 (a – udu­cu süz­gəc­lər FP-100; b — qo­şa her­me­tik kla­pan; c — əl e­lekt­rik ven­til­ya­to­ru – RV-49; ÷ — ha­va sər­fi­ni öl­çən ci­haz); 2 — part­la­yış­dan qo­ru­yan tər­ti­bat; 3 — toz­dan qo­ru­yan süz­gəc­lər; 4 — her­me­tik ha­va bo­ru­la­rı (ha­va ve­ri­ci); 5 — flans­lı bir­ləş­mə­lər; 6 — ha­va bo­ru­la­rı (pay­la­yı­cı); 7 — tə­miz ven­til­ya­si­ya re­ji­mi­nin əl e­lekt­rik ven­til­ya­to­ru; 8 — her­me­tik kla­pan­lar; 9 — ha­va sər­fi­ni öl­çən ci­haz; 10 — ha­va­nı bər­pa (re­gen­åra­si­ya) e­dən tər­ti­bat (d — klip­ləş­di­ri­ci qa­paq­lar; e — ok­si­gen ş­lan­qı; ³ — re­genå­raòiv pat­ron­lar; ô — ok­si­gen ba­lo­nu); 11 — tən­zim­lə­yi­ci her­me­tik tı­xac; 12 — iza­fi təz­yiq k­la­pa­nı; 13 — her­me­tik­ləş­dir­mə xət­ti.

Ha­va­nın tər­ki­bin­də ok­si­gen və kar­bon qa­zı­nın la­zı­mi miq­da­rı­nı, ha­be­lə nor­mal tem­pe­ra­tu­ru və rü­tu­bə­ti sax­la­maq üçün sı­ğı­na­ca­ğa tə­miz ha­va­nın ve­ril­mə­si ha­va­ve­ri­ci və ya ha­va­ve­ri­ci-so­ru­cu ven­til­ya­si­ya sis­te­mi va­si­tə­si­lə təmin olu­nur. Ven­til­ya­si­ya sis­te­mi iki və ya üç re­jim­də iş­lə­yə bi­lər:

— tə­miz ven­til­ya­si­ya re­ji­min­də (I re­jim);
— sü­zü­cü ven­til­ya­si­ya rejimində (II re­jim);
— içə­ri­də­ki ha­va bər­pa (re­ge­nå­ra­si­ya) edil­mək­lə tam təc­rid olun­ma re­ji­mi (III re­jim).
Sü­zü­cü ven­til­ya­si­ya qur­ğu­la­rı­nın (SVQ) ha­va təc­hi­za­tı üz­rə la­zı­mi məh­sul­dar­lı­ğı­nı (U — m³/sa­at) he­sab­la­yar­kən otaq­da­kı ha­va­da kar­bon qa­zı­nın yol­ve­ri­lən nor­ma­sı­nı nə­zə­rə alır­lar:
, (1)
bu­ra­da U — SVQ-nin məh­sul­dar­lı­ğı, m³/sa­at; m — bir nə­fə­rin ha­va­ya bu­rax­dı­ğı kar­bon qa­zı­nın miq­da­rı (hə­rə­kət­siz hal­da m = 17 l/sa­at, hə­rə­kət­də olar­kən m = 20–35 l/sa­at); N — otaq­da dal­da­la­nan­la­rın sa­yı; C_y — adam­lar dal­da­la­nan otaq­da kar­bon qa­zı­nın yol­ve­ri­lən kon­sent­ra­si­ya­sı­dır (C_j=1%).
Tə­miz ven­til­ya­si­ya re­ji­mi — ha­va­nın tər­ki­bi­nin la­zı­mi də­rə­cə­də də­yiş­di­ril­mə­si­ni, ba­yır­dan içə­ri­yə ve­ri­lən ha­va­nın toz­dan, o cüm­lə­dən də ra­dio­ak­tiv toz­dan tə­miz­lən­mə­si­ni, elə­cə də is­ti­li­yin və rü­tu­bə­tin kə­nar olun­ma­sı­nı təmin et­mək üçün­dür.
Bu re­jim­də ba­yır­dan sı­ğı­na­ca­ğa ve­ri­lən ha­va­nın miq­da­rı sı­ğı­na­caq yer­lə­şən iq­lim zo­na­sın­dan ası­lı və İN və Q II-11-77-nin tə­ləb­lə­ri­nə uy­ğun he­sab­la­nır.
Sü­zü­cü ven­til­ya­si­ya re­ji­mi — sı­ğı­na­ca­ğa ve­ri­lən ha­va­nı zə­hər­lə­yi­ci mad­də­lər­dən, o cüm­lə­dən də GTZM-dən, bio­lo­ji va­si­tə­lər­dən, ra­dio­ak­tiv mad­də­lər­dən və adi toz­dan tə­miz­lə­mək üçün­dür. İçə­ri­yə ve­ri­lən ha­va­nın miq­da­rı dal­da­la­nan hər adam üçün sa­at­da 2 kubmetr, ida­rə­et­mə mən­tə­qə­sin­də iş­lə­yən ope­ra­tiv heyətin tər­ki­bin­də­ki hər adam üçün sa­at­da 5 kubmetr və elekt­rik əl ven­til­ya­tor­lu SVQ-yə xid­mət edən hər iş­çi üçün sa­at­da 10 kubmetr he­sa­bı ilə he­sab­la­nır.
Tam təc­ri­do­lun­ma re­ji­mi — sı­ğı­na­caq­da­kı ha­va­nın tər­ki­bi­nin bər­pa (re­ge­ne­ra­si­ya) edil­mə­si­lə bir­lik­də tət­biq olu­nur və küt­lə­vi yan­ğın­lar və ya ikin­ci zə­də­lə­yi­ci amil­lər nə­ti­cə­sin­də əra­zi­nin zə­hər­li qaz­lar­la da­ha çox zə­hər­lən­mə­si eh­ti­mal edi­lən yer­lər­də­ki sı­ğı­na­caq­lar­da nə­zər­də tu­tu­lur. Be­lə hal­lar­da sı­ğı­na­caq­äa la­zı­mi sa­ni­ta­ri­ya-gi­gi­ye­na şə­rai­ti içə­ri­də­ki ha­va­nın tər­ki­bi­nin bər­pa edil­mə­si he­sa­bı­na ya­ra­dı­lır.
Tam təc­ri­do­lun­ma re­ji­mi­nin müd­də­ti bu düs­tur­la təyin edi­lir:
; (2)
bu­ra­da t_tt — tam təc­ri­do­lun­ma müd­də­ti, sa­at; W — ota­ğın da­xi­li həc­mi, m³; C_yh — kar­bon qa­zın kon­sent­ra­si­ya­sı­nın yol­ve­ri­lən həd­di, %; (C_yh = 2,5%); C_b — tam təc­ri­do­lun­ma re­ji­mi­nin baş­lan­ğı­cın­da otaq­da­kı kar­bon qa­zı­nın %-lə kon­sen­tra­si­ya­sı­dır (C_b = 0,2%).
İn­san­lar tə­nəf­füs za­ma­nı ok­si­ge­ni udur, kar­bon qa­zı­nı (CO₂) isə bu­ra­xır­lar, RP-100 (RU-150/6) mar­ka­lı re­ge­ne­ra­tiv pat­ron­da kal­si­um hid­rok­si­di – Ca(OH)₂ və ya di­gər mad­də­lər­dən iba­rət olur ki, o da kar­bon qa­zı — CO₂ ilə re­ak­si­ya­ya gi­rir:
Ca(OH)₂ + CO₂  Ca­CO₃ + H₂O + Q .
Ha­va­nın tər­ki­bin­də­ki ok­si­ge­nin nor­mal miq­da­rı ha­va­ya ba­lon­lar­dan (A–40) ok­si­gen əla­və et­mək­lə bər­pa olu­nur, yəni bu za­man kar­bon qa­zı udu­lur və otaq­da­kı ha­va ok­si­gen­lə zən­gin­lə­şir. Bu re­jim­dən 6 sa­ata­dək is­ti­fa­də edi­lə bi­lər.
Re­ge­ne­ra­si­ya va­si­tə­lə­ri­nin gü­cü on­la­rın iş müd­də­tin­dən ası­lı ola­raq hər adam üçün sa­at­da 25 l ok­si­gen sər­fi və 20 l kar­bon qa­zı­nın udul­ma­sı nor­ma­sı­na uy­ğun he­sab­la­nır.
Sı­ğı­na­ca­ğın ven­til­ya­si­ya sis­te­mi aşa­ğı­da­kı­lar­dan iba­rət­dèr:
— ha­vaö­tü­rü­cü (qur­ğu);
— part­la­yış­dan qo­ru­yan ge­niş­lən­di­ri­ci ka­me­ra­lı qur­ğu;
— to­zə­ley­hi­nə (toz­dan qo­ru­yan) süz­gəc­lər;
— udu­cu süz­gəc­lər;
— elekt­rik əl ven­til­ya­to­ru (əla­hid­də di­zel elekt­rik stan­si­ya­sı ol­ma­yan sı­ğı­na­caã­lar­da) və ya elekt­rik ven­til­ya­to­ru (be­lə stan­si­ya­lar olan sı­ğı­na­caq­lar­da);

• 
  ha­va­pay­la­yı­cı şə­bə­kə;
  
• 
  ha­va­tən­zim­lə­yi­ci qur­ğu.