14- 6 Tiroit Salgı Bezi Tiroit salgı bezi boyunda gırtlağın tam altında ve soluk borusunun önünde bulunur.
Bu
salgı bezi iyot içerikli hormon, tiroksin içerir. Tiroksin vücudun metabolizma hızını
denetler. Protein, karbonhidrat ve yağ metabolizma hızını ve hücre solunumu hızını
arttırır. Bu hormon normal zihinsel ve fiziksel gelişim için gereklidir. Tiroit, kanın kalsiyum
düzeyinin düzenlemesine katılan, diğer bir
hormon
kalsitonin salgılar.
Tiroksin salgısı birkaç hormonun etkileşimi ile düzenlenir. Kanda tiroksin
konsantrasyonu belli bir düzeyin altına düşerse, hipotalamus, TSH salıverme etkeni
üretmek için uyarılır. Bu etkenin salıverilmesi, tiroit uyarıcı hormon
(TSH) salgılaması için
ön hipofizi uyarır. TSH, sıra ile, tiroidin tiroksin salıvermesini uyarır. Kanda tiroksinin
yüksek düzeyleri hipotalamusun salıverme faktörü üretimini bağlar. Bu, TSH üretimini
bağlar ve bu suretle tiroidin uyarılmasını azaltır. Bö
ylece, kanda tiroksin
konsantrasyonunun negatif geri beslemesi, üretildiği sistemi denetler.
14- 7 Paratiroit salgı Bezleri Paratiroitler denilen dört adet küçük, yumurta şeklindeki salgı bezi tiroidin arkasına
gömülüdür. Bunlar paratiroit hormon ya da parathormon salgılar. Bu hormon kalsiyum ve
fosfat metabolizmasını düzenler. Kalsiyum, uygun bir gelişim, sağlıklı kemikler ve dişler,
kan pıhtılaşması, sinir işlevi ve kas kasılması için gereklidir. Fosfat kemikte ve vücutta
ATP, DNA ve RNA’yı içeren çok önemli bileşiklerde bulunur. Kandaki kalsiyum iyonlarının
konsantrasyonu, sinir ve kasların normal işlevi için orantısal olarak dar limitler içinde
tutulması gerekir. Kalsiyum bir miktar hücrelerde biriktirilir, ancak esasen kemiklerde
kalsiyum fosfat bileşikleri olarak biriktirilir. Zayıf da olsa, kan kalsiyumu düzeyi
düştüğünde, paratiroit parathormon salgılamak için uyarılır. Bu hormon kemikten
plazmaya kalsiyum salıverilmesine neden olur. Kan kalsiyumu konsantrasyonu belli bir
düzeyin üzerine çıktığında, kalsiyum kemiklerde biriktirilir. Fazlalık kalsiyum böbrekler ve
bağırsaklarla boşaltılabilir.
Parathormon eksikliği düşük kan kalsiyumu düzeylerine neden olur. Bu düzey
yeterince düşükse, çizgili kaslar çok duyarlı olur ve
tetany denilen bir durumda kuvvetlice
kasılırlar. Parathormonun aşırı salgılanması, kalsiyumun kemiklerden çok duyarlı olduğu
ve kolaylıkla yıkıldığı noktaya taşınması ile sonuçlanır.