GiRİŞ canliliğin tanimi

14-9 Pankreas-
Langerhans Adacıkları
 
Pankreas hem ekzokrin hem de endokrin salgı bezidir. Ekzokrin kısmı pankreas 
kanalına sindirim suyu salgılar. Endokrin kısmı, hormon salgılayan hücrelerin küçük 
salkımlarından ya da adalarından, 
langerhans adacıkları
ndan ibarettir. Bunlar 
pankreasa dağılmışlardır. Bu adacıklarda, glucagon hormonu salgılayan 
alfa
(

) 
hücreler

---

137 
ve insülin hormonu salgılayan 
peta
(

) 
hücreler
diye iki 
çeşit hücreler vardır. 
Bu 
hormonların ikisi karbonhidrat metabolizmasını denetleme işlevi yapar. 
İnsülin.
İnsülin glikoz metabolizmasını birkaç yönden etkiler. Vücut dokularının 
çoğunda hücre zarlarında glikozun taşınım hızını arttırır. Vücutta glikoz yü
ksek 
olduğunda, pankreasın peta hücreleri insülin salgılamak için uyarılır. İn
s
ülin, glikozun 
vücut hücrelerine geçişini yükselterek, kan glikoz düzeyini düşürür. Karaciğer ve çizgili 
kas hücreleri içinde, glikozu glikojene dönüşümünü yükseltir ve yağ doku
larda, glikozun 
yağa dönüşümünü yükseltir. Ayrıca hücrelerde glikoz oksidasyon hızını arttırır.
Glucagon
. Glugaconun, glikoz metabolizmasına etkileri, insülininki ile çoğunlukla zıt 
ya da antagonistiktir. İnsülin kan glikoz düzeyini düşürürken, glucagon arttırır. Kanda 
glikoz konsantrasyonu belli bir düzeyin altına düştüğünde, pankreasın alfa hücreleri 
glucagon salgılamak için uyarılır. Glucagon, karaciğerde glikojenin glikoza dönüşümünü 
yükseltir. Bu glikoz karaciğerden hızla kan dolaşımına difüze olur.
Karaciğer glikojeni tedariki tüketildiğinde, glucagon amino asitlerin ve yağ asitlerinin 
glikoza dönüşümüne neden olur. Böylece, yeterli karbonhidrat sağlanamadığında, enerji 
gereksinimlerini karşılamak için, vücut yağ ve proteinleri yıkılırlar.
Diyabet.
Langerhans adacıkları yeterli insülin üretiminde yetersiz kaldıklarında, vücut 
hücrelerine girebilecek glikoz miktarı büyük oranda azaltılır. Bunun yanında, kandaki 
glikoz konsantrasyonu artar ve fazlalık şeker idrarla boşaltılır. Bu duruma 
diyabet
denir. 
Diyabet semptomları iştah artışı ve susamaya karşın kilo kaybı ve genel güçsüzlük içerir. 
Tedavi edilmediğinde, diyabet ölüme neden olur. Uygun perhiz ve günlük insülin 
enjeksiyonu hastalığı kontrol altına alabilir.
14-10 Gonadlar 
Gonadlar
ya da eşey salgı bezleri, dişinin yumurtalıkları ve erkeğin erbezleridir. 
Yumurtalıklar yumurta ve erbezleri sperm üretirler. Gonadlar, eşeysel gelişim ve 
üremenin tüm yönlerini denetleyen eşey hormonları da salgılarlar.