19
MODERN
KALITIM
MODERN KALITIM
Kolombiya Üniversitesinde bir yüksek lisans öğrencisi olan W.S. Sutton, 1902 yılında,
çekirgede sperm oluşumunu çalışıyordu. Diploid hücrelerde homolog kromozom çiftini ve
spermatogenesis sırasında homolog kromozomların
ayrılmasını gözlemledi. Mayoz
sırasında ayrılan bazı kromozomların, başlangıçta hayvanı
meydana getiren döllenme
işlemi sırasında birleşen kromozomlarla aynı olduklarını anladı.
Mendel’in çalışmasını elde ettikten sonra, Sutton Mendel kuramının etkenleri
nin ya da
genlerin, kromozomlarla taşındıklarını düşünmeye başladı. Sutton, Mendelin bezelye
bitkileri ile yaptığı
dihibrid denemelerini, tohum rengi geninin alleleri ve tohum kabuk
yapısı geni allelerinin homolog olmayan kromozomlarda olduklarını açıkladı.
Bu şekilde
bağımsiz çeşit yer alabilmiştir. Araştırmasını “Kalıtımda Kromozomlar” adlı bir makalede
yayınladı.
Sutton’un çalışması, genlerin kromozomlarda taşındıklarını kanıtlamakla kalmamış,
kalıtımın anlaşılmasında çok önemli bir varsayım olmuştur. G
enlerin kromozomlarda
taşındığının son kanıtı, yine Kolombiya Üniversitesinde kalıtımcı olarak çalışan
Thomas
Hunt Morgan tarafından elde edilmiştir.
19-
1 Eşey Belirleme ve Kromozomlar
Yaklaşık 1890’da erkek ve dişilerin hücrelerindeki kromozomların, bir
çift dışında özdeş
oldukları gözlemlenmiştir.
Bilim adamları, bu farklı kromozomların bir organizmanın
eşeyini belirlediğini kabul etmişlerdir. Bu varsayım artık tam olarak doğrulanmıştır. Bu iki
eşleşik olmayan kromozom
eşey kromozomları
olarak; diğer kr
omozomlar
autozomlar
olarak bilinmektedir. Eşey kromozomlarının bulunması, kromozomların genetik özellikleri
ile bağlantılı olduğundan genetik araştırmalarda önemli olmuştur.
İnsan vücut hücrelerinde 23 çift kromozom vardır: 22 çift autozomlar ve 1
çift eşey
kromozomları. Eşey kromozomlarına X ve Y denir. Dişi insanların hücreleri iki X
kromozomu içerir. Erkeklerin hücreleri bir X kromozomu ve bir Y kromozomu içerir.
Mayozla dişide insan
yumurta hücreleri üretilirken, her bir yumurta hücresi bir X
kromozo
mu alır. Bununla birlikte, erkekte üretilen, biri X kromozomu diğeri Y kromozomu
alan, iki çeşit sperm hücresi vardır. İnsanlarda
döllenme meydana geldiğinde,
yumurtayı dölleyen sperm çeşidine göre, zigot ya XX veya XY olmaktadır. Bir XX zigottan
182
dişi; bir XY zigottan erkek gelişir. İnsanlarda, dölütün eşeyini belirleyen erkeğin
spermidir.
Hayvanların tamamı insanlardaki eşey kromozom sisteminin aynısına sahip değildir.
Kuşlar, kelebekler ve bazı balıklarda, erkek iki özdeş eşey kromozomuna sahiptir ve dişi
iki farklı gamet çeşidi üretir.
Bu hayvanlarda, dölütün eşeyini belirleyen dişinin
yumurtalarıdır.
Dostları ilə paylaş: