GiRİŞ canliliğin tanimi

19-
2 Eşeye Bağlı Özellikler
 
1900’lü yılların başında Thomas Hunt Morgan Kolombiya Üniversitesinde bir kalıtım 
araştırmasına başlamıştır. Genlerin anlaşılmasına çok büyük katkılar sağlamıştır ve 
çalışmasından dolayı 1933 yılında Nobel ödülü almıştır. Morgan’ın araştırmalarının bu 
kadar başarılı olmasının bir nedeni, deney hayvanı olarak, meyve sineği, 
Drosophila
’yı 
seçmiş olmasıdır. 
Meyve sineği olgunlaşan meyvelerin civarında bulunduğundan böyle adlandırılır. 
Kalıtım deneyleri için çok yararlı bir organizmadır. Sadece 2 milimetre boyunda 
olduğundan, çok büyük miktarları orantısal olarak çok küçük bir yerde tutulabilmektedir. 
Laboratuar kültürlerinde yetiştirilmesi çok kolaydır. Meyve sineği çok sayıda nesil üretir. 
Çiftleşen bir çift 300’den fazla yavru üretebilir. Yaklaşık 14 günde tamamlanan bir yaşam 
döngüsüne sahiptir. Böylece kalıtımcı kısa bir süre içinde pek çok sinek dölünü araştırma 
olanağına sah
iptir.
Drosophila
’yı araştırmanın diğer bir üstünlüğü sadece sekiz kromozomunun olmasıdır. 
Tükürük bezi hücrelerinin, mikroskop altında kolaylıkla gözlemlenebilen dev kromozomları 
vardır.
Morgan, araştıracak ilginç özellikler bulmak için mikroskobik olara
k binlerce meyve 
sineğini inceledi. 
Drosophila
’nın normal göz rengi parlak kırmızıdır. Bir gün kültürde beyaz 
gözlü erkek bir sinek ortaya çıktı. Daha önce bu özelliği hiç görmediğinden, onu 
araştırmaya karar verdi. İlk adımı beyaz gözlü erkeği normal kırmızı gözlü dişi ile 
çitleştirmek oldu. Bu çiftleştirmenin bütün nesli kırmızı göz göstermesi, Morgan’ı beyaz 
gözlerin allelinin çekinik olduğu sonucuna götürdü. 
Bu çaprazlama Mendel kalıtımının olağan kurallarına uyuyorsa, F1 dölünün bütün 
kırmızı gözlü sinekleri göz rengi için heterozigot olacaktı. Kırmızı göz baskın alleli R ile ve 
beyaz göz çekinik alleli r ile gösterilirse, bu dölün genotipi Rr olmalıydı. Morgan bu kabulü 
test etmek için F1 dölünün erkek ve dişilerini çiftleştirmiştir. F2 dölü beklenen kırmızı göz 
beyaz göz oranını gösterdi
-
sineklerin dörtte üçü kırmızı gözlü ve dörtte biri beyaz 
gözlüydü. Ancak, sonuçlarda bir tuhaflık vardı
-
tüm beyaz gözlü sinekler erkekti. 
Dişilerin 
hepsi kırmızı gözlüydü.
Ne olduğunu
hakkında daha fazlasını bulmak için, Morgan bir çeşit test çaprazlaması 
yaptı. Başlangıçtaki beyaz gözlü erkeği F1 dölünden kırmızı gözlü bir dişi ile çiftleştirdi. Bu 

---

183 
kez dişilerin yarısı beyaz gözlü ve yarısı kırmızı gözlü oldu. Erkeklerin de yarısı kırmızı 
yarısı beyaz oldu. 
Bu sonuçlar üzerinde düşündüğünde, Morgan, Y kromozomunun X kromozomundan 
kısa olduğunu biliyordu. Morgan, bir göz rengi allelinin meyve sineğinde X 
kromozomunda taşındığını ve Y kromozomunda karşılayan (KARŞILı
K GELEN) herhangi 
bir allelin olamadığı varsayımını kurdu. Bu nedenle, bir erkek sinek bu özellikçe çekinik 
allel göstertecekti. Bir dişi sinek bu özelliği göstermek için X kromozomlarının her ikisinde 
çekinik allele sahip olacaktı.
Punnett 
kareleri 
aracılığıyla, 
aşağıda 
gösterilen 
çaprazlama 
sonuçlarının 
açıklanması (açıklaması olarak) için Morgan’ın varsayımını gösterebiliriz. Bu çizelgelerde, 
Xr kırmızı göz baskın allelini taşıyan X kromozomunu göstermektedir, Xr beyaz göz 
çekinik alleli X kromozomunu ve Y göz rengi geni olmayan Y kromozomunu 
göstermekt
edir. 
Her şeyden önce, beyaz gözlü bir dişi sağlanmış olması, daha çok doğrulama testi 
yapmaya olanak vermiştir. Morgan beyaz gözlü bir dişiyi kırmızı gözlü bir erkekle
çaprazlamıştır. Dişi dölün hepsi kırmızı gözlü; erkeklerin hepsi beyaz gözlü olmuştur.
Bir 
Punnett karesi kurarak bu sonucu açıklamak isteyebilirsiniz. 
Eşey kromozomunda bulunan bir gen tarafından denetlenen bir özellik