124
eğilimindedir. Bununla birlikte hücre dışına çekilen sodyum iyonları zardan serbestçe
difüze olamazlar ve hücre dışında birikirler. Bunun sonucu olarak zarın dışında fazladan
bir pozitif yük (sodyun iyonlarından ötürü) oluşur. Zarın içinde
fazladan bir negatif yük
kalır.
Şekil 13
-
2. İleti Taşımayan Nöronda Elektriksel Durum ve Bir Sinir İmpulsu
13-
6 Sinir İmpulsu
İmpuls alanında zardaki değişmeler.
Bir sinir i
mpulsu,
bir başka nörondan gelen
bir impulsla veya bir reseptörden uyarımla, bir nöronun zarında başlatılır. İmpulsun
başlatıldığı nöron üzerindek
i
bir yerde,
ilk meydana gelen şey, zarın sodyum iyonlarına
geçirgenliğinin hızla artmasıdır. Zarın dışında sodyum iyonlarının yüksek bir
konsantrasyonunun olduğunu hatırlayalım. Bu konsantrasyon eğiminin tesiri altında,
sodyum iyonları zarın dışından içine hızla difüze olurlar. Pozitif sodyum iyonlarının bu
akışı, zarın polarizasyonunu tersine çevirir. İmpuls alanında, sinir hücre zarının iç tarafı
pozitif yüklü, dış tarafı negatif yüklü olur.
Bu ters polarite, zarın küçük bir alanında meydana gelir. Bununla birlikte, zarın bitişik
alanlarının geçirgenliğini etkileyen bir elektrik akımının akışına neden olur. Bu k
ez
sodyum iyonları yüksek geçirimli bu yeni alanlara atılır, polarizasyonun buralarda tersine
dönmesine neden olurlar. Polarizasyonun bu şekilde tersine dönmesi tüm akson boyunca
devam eder gider. Polarizasyonun tersine dönmesi sinir impulsudur. Yani, im
puls, sinir
lifi boyunca iletilen depolarizasyonun bir dalgasıdır. Bir akson boyunca
impulsun geçişi bir
havai fişek fitinin yanmasına benzer. Yanan bölge önündeki kısmı tutuşturarak fitil
125
boyunca ilerler.
Bu benzetmede en büyük fark, bir nöron arka arkaya
impulsları
iletebilirken, bir fitil tekrar kullanılamaz.
Sinir impulsu alanında, hücre zarının sodyum iyonlarına
yüksek geçirgenliği, bir
saniyenin sadece çok küçük bir bölümünde devam eder. Arkasından, sodyum iyonlarının
zardan daha fazla difüzyonunu önlenmesiyle, normale döner. Ayrıca, sodyumun çekilmesi
eylemi ile birlikte, potasyumun zarın dışına difüzyonu, iyonların normal dağılımını hemen
yeniler. Zarın pol
a
ritesi böylece dışarıdaki pozitif bir yükle ve içerideki negatif bir yükle,
normale döner.
Bi
r impulsun geçişinin arkasından, sinir hücre zarının impulsları taşımak için
uyarılamadığı çok kısa bir kendine gelme dönemi vardır. Saniyenin sadece birkaç binde
biri kadar devam eden bu süreye,
Dostları ilə paylaş: