187 MUTASYONLAR Bitki ve hayvan yetiştiriciler, bir bitki veya hayvan ırkında yeni özelliklerin aniden
ortaya çıktığını, uzun bir zamandan bu yana biliyorlardı. O halde bu özellikler Mendel
ilkelerine göre kalıtlanabilmektedir. Aniden ortaya çıkan yeni bir özelliğe
mutasyon denir. Bu yeni özelliği gösteren ilk bireylere
mutantlar denir. Mutasyon düşüncesine ilk
itibar eden, Mendel’in çalışmalarını yeniden keşfeden bilim adamlarından biri olan, Alman
botanikçi Hugo De Vries olarak tanıtılmaktadır. De Vries’in canlı organizmalarda bir
mutasyonu ilk gözlemlemesi gece çuhaçiçeği olarak bilinen bir bitkide olmuştur.
Şu an iki ayrı mutasyon çeşidinin olduğu bilinmektedir. Bir çeşidi, geni taşıyan
kromozomda aniden ortaya çıkan mevcut bir özelliğin yeni bir alleli olan
gen mutasyonu ’dur. T. H. Morgan’ın bulduğu beyaz gözlü erkek meyve sineği göz rengi
geninin mutasyonunun sonucuydu. Gen mutasyonunun doğası Bölüm 20’de
tartışılmaktadır. Diğer mutayon çeşidi bir kromozomal mutasyondur. Kromo
zomal
mutasyonlar bir organizmanın hücrelerindeki bütün bir kromozomun yapısında veya
kromozom sayısındaki bir değişikliği kapsar. De Vries tarafından gözlemlenen
mutasyonlar kromozamal mutasyonlardır.
Eşeyli üreyen bir organizmada kalıtlanan bir mutasyon
un mutlaka bir gametin
DNA’sında bulunması gerekir. Böylece, mutasyon bir gamette veya bir gametin geldiği
herhangi bir hücrede mutlaka meydana gelir. Vücut hücrelerinde meydana gelen
mutasyonlar, bu hücreler üremeye katılmadıkları için yeni döllere aktarı
lamazlar.
19-8 Kromozomal Mutasyonlar Kromozom Yapısında Değişmeler. Kromozom yapısında sürekli değişmeler bazen
mayotik hücre bölünmesi sırasında meydana gelir. Mayozda bir tetrat oluşumu sırasında,
kromatidler birbirine dolaşabilirler ve kromozom bölütleri birkaç şekilde düzenlenebilirler.
Bu değişiklikler crossin
-
over’la karıştırılmamalıdır.
Translocation bir kromozom
bölüdünün homolog olmayan bir kromozoma aktarılmasıdır. Bir kromozom parçasının
dönmesi, bölütteki genlerin sırasını tersine çevirirse
,