7-11 HAYVANLARDA BESLENME, DOLAŞIM, SOLUNUM, BOŞALTIM VE HAREKET BESLENME İŞLEMİ 7-1 Besinler Bütün canlı organizmaların besine ihtiyacı vardır.
Enerji, büyüme ve onarım
materyalleri, besinlerden sağlanır.
Beslenme , organizmaların canlılık işlemlerini
yürütmek için kullanacakları kendi protein, yağ, polisakkarit ve nükleik asitlerine
dönüştürecekleri besinleri sağlamaları işlemidir.
Tüm yiyecekler, metabolizmada kullanılabilecek
besin maddeleri içerir. Bazı besinler
basit inorganik bileşiklerdir. Diğerleri daha karmaşık organik bileşiklerdir. Bazıları
organizma içinde sentezlenebilir, bazılarının mutlaka çevreden alınması gerekir. Canlı
organizmaların gerek duyduğu besin maddeleri proteinler, karbonhidratlar, yağlar,
vitaminler, mineraller ve suyu kapsar
. Bu besin maddelerinin kaynakları ve işlevleri Tablo
7-
1 ‘de verilmiştir.
Bu besin maddelerine ek olarak, pek çok yiyecek
lifli gıdalar denilen sert, sindirilmez
materyaller içerir. Yiyeceklerimizde, lifli gıdaların başlıca çeşidi selülozdur. Selüloz
meyv
elerin hücre duvarlarında, sebzelerde ve tahıllarda bulunan sindirilmez bir
materyaldir. Lifli gıdalar sindirim borusunun kaslarını uyarır ve böylece besinlerin içinde
hareketini sağlar.
7- 2 Besinlerin Enerji İçerikleri Canlı organizmalar canlılık işlemlerini yürütmek için enerjiye ihtiyaçları vardır. Bu
enerji, pek çok durumda, besinlerden sağlanan karbonhidrat, yağ ve proteinlerin
kimyasal yıkımından elde edilir. Hücre solunumunun değerlendirilmesinde açıklandığı gibi,
enerji bir dizi küçük adımlarda açığa çıkarılır ve daha sonraki kullanım için ATP
moleküllerinde depolanır.
Hücresel solunumla besinin belirli bir miktarının kademeli yıkımı ile açığa çıkarılan
toplam enerji miktarı, hızlı bir işlem olan yanmayla açığa çıkarılabilecek enerjiye
eşdeğerdir. Bir besin örneğinin enerji içeriği, bu örneğin tamamının yıkımının vereceği
enerji miktarıdır. Bu, bir besin örneğinin tamamen yakılması ve verdiği ısı miktarının
ölçülmesiyle belirlenir. Bir besin örneğinin enerji içeriğini ölçmede kullanılan cihaza
kalorimetre denir.
Besinin enerji içeriğini ölçmede kullanılan birim
kalori dir. Bu 1 gram suyun sıcaklığını
1
0
C yükseltmek için gerekli ısı miktarıdır. Kalori, besinin enerji içeriğini saptamak için