Giriş. Elektron qurğularının təsnifatı. Elektronika

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

FOTOTİRİSTORLAR 

---

Fototiristor fotohəssas element olub, fotoqalvanik şüaqəbuledici adlanır.O, adi tiristordan 
gövdəsində işıq vermək üçün pəncərə olması ilə fərqlənir. Onlar triod və tetrod tipli olur. 
Triod tipli tiristor işıqlanma olmayanda adi tiristor kimi işləyir. Ona işıq seli təsir etdikdə,işıqlanma 
qatlarında fotonların udulması nəticəsində elektron-deşik cütləri yaranır. Qeyri-əsas yükdaşıyıcılar p
1
-n
1
-
p
2
və n
2
-p
2
-n
1
ekvivalent tranzistorların emitter keçidlərinə doğru hərəkət edərək onlarda potensial 
səddlərinin hündürlüyünü azaldır. Nəticədə emitterlərdən əsas yükdaşıyıcıların əlavə injeksiyası baş verir 
və fotocərəyan əmələ gəlir. Fototristorun qoşulması üçün lazım olan işıq selinin gücü yükdaşıyıcıların 
rekombinasiya sürəti, 
keçidlərinin yerləşmə dərinliyi və şüalanmanın spektral tərkibi ilə müəyyən 
edilir. 
Şəkil1.
Triod tipli fototiristorun strukturu (a), şərti işarəsi (b) 
Fotodioda və fototranzistora nisbətən fototiristorun inteqral həssaslığı yüksəkdir. Həm də 
fototiristorlar yüksək iş sürətinə, geniş işçi gərginlik diapazonuna, yüksək yüklənmə qabiliyyətinə və 
malikdir. Fototiristorlar hesablama texnikasında, optoelektron məntiq sxemlərində, impuls texnikasında, 
energetika elektronikasında və s. sahələrdə geniş tətbiq 
Gücləndiricilər, əsas parametrləri və xarakteristikaları.
Gücləndirici – qida mənbəyi enerjisinin elektrik siqnallarının enerjisinə çevirilməsi 
hesabına giriş elektrik siqnallarını gərginliyə, cərəyana və gücə görə gücləndirən qurğudur. 
Onlar radiorabitə, radioyayım, avtomatika, ölçmə texnikası, televiziya və s. qurğularında 
tətbiq olunur. Gücləndiricilərdə güclənmə aktiv elementlərin: bipolyar və sahə 
tranzistorlarının, gücləndirici elektron lampaların və s. köməyi ilə həyata keçirilir. 
Gücləndiricinin struktur sxemi aşagidakı kimidir. 
Şəkil 1. 
 
Qida 
mənbəyi 
Gücləndirici 
 
 

---

Gücləndiricinin girişinə (1-2 nöqtələri) siqnal mənbəyi qoşulur. Siqnal mənbəyi 
müxtəlif qurğular ola bilər. Məsələn: mikrafon, fotoelement, termocüt, antenna və s. 
Qidalanma mənbəyindən giriş siqnalını gücləndirmək üçün lazım olan gərginlik və ya 
güc götürülür. Gücləndiricinin çıxışındakı (3-4 nöqtələri) güclənmiş siqnal yük 
müqavimətinə (
) verilir. Yük müqaviməti kimi rezistor, rəqs konturu, transformatorun 
və ya elektrik mühərrikinin dolağı və s. ola bilər. 
Sadə gücləndirici (şəkil 1) bir aktiv elementdən ibarətdir. Bu elementə ona qoşulmuş 
passiv elementlərlə birlikdə gücləndirici pillə (kaskad) deyilir. Lakin təcrübədə bir pilləli 
gücləndirici ilə tələb olunan güclənmə almaq mümkün deyil. Ona gorə də real gücləndirici 
ardıcıl qoşulmuş bir neçə pillədən ibarətdir (şəkil 2). 
Şəkil 2. 
Gücləndiricilər bir sıra əlamətlərinə görə təsnif olunur: 

gücləndirilən siqnalların görünüşünə görə - belə gücləndiricilər harmonik və impuls 
siqnallar gücləndiricilərinə bölünür; 

gücləndirilən siqnalların növünə görə - gərginlik, cərəyan və güc gücləndiricilərinə 
bölünür; 

güclənmə tezliyinin diapazonuna görə: sabit və dəyişən gücləndiricilərinə bölünür, 
dəyişən cərəyan gücləndiriciləri də öz növbəsində alçaq tezlik gücləndiricisi (ATG), 
yüksək tezlilk gücləndiricisi (YTG), eninəzolaqlı (EZG) və seçici gücləndiricilərə (SG) 
bölünürlər.
