Giriş. Elektron qurğularının təsnifatı. Elektronika

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Elementar funksiyanın VƏ, VƏ YA, YOX əməliyyatları ilə 
verilməsi. 
1. Qadağa əməliyyatı. 
Bu və sonrakı bərabərlikləri sübut etmək üçün ifadənin sağ və sol hissələrinin 
arqumentlərinin məna məna yığımlarını ayrı-ayrılıqda uyğunluğunu və həqiqiliyini 
yoxlayaq. 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
0 
2. 2-lik modla görə cəm. 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
0 
1 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
0 
0 

---

3.Vebb funksiyası (VƏ YA – YOX əməliyyatı). 
 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
4.Məntiqi bərabərmənalılıq. 
Birinci bərabərliyin həqiqiliyi məntiqi bərabərmənalılıq və 2-lik modla görə cəmin 
həqiqətlər cədvəlinə əsasən təyin olunur. Növbəti bərabərlik – (2) ifadəsinin sağ və sol 
tərəflərinin inkarından və sağ tərəfin De Morqan formuluna əsasən çevrilməsindən 
alınır.
5.İmplikasiya. 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
6.Şiffer funksiyası (VƏ – YOX əməliyyatı) 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
1 
0 
 
 
 
 
 
 

---

Baza məntiq elementləri və parametrləri.
Məntiqi element: 
* - funksiyanın işarəsi. 
Bir neçə düz və inkar girişli element.

   
 
 
 
 
 
 
 


 
İnkar çıxışlı element.
Bir neçə düz və inkar çıxışlı element. 
 
 
Məntiqi funksiyanı həyata keçirən elementlər. 
Təkrarlay c nkar (YOX) 

 
 
Konyuktor (VƏ) Dizyuktor (VƏ YA) 
 

 




 

Şiffer elementi . (VƏ - YOX) Pirs elementi. (VƏ YA – YOX) 





 
*
*
*
*
1 
1 
& 
1 
& 
1 

---

 mplikator. Qadağa 

 


 
 
VƏ – VƏ YA VƏ-VƏ YA-YOX 

 

 
 
 
2-lik modla görə cəm. 
 




 
& 
1 
& 1 
& 
& 1 
& 
m2 

---

Kombinasiyalı qurğuların sintezi. 
Məntiqi funksiyanın yazılış formaları KNF (TKNF), DNF (TDNF). 
Məntiqi qurğuların sintezi bir neçə mərhələdə aparılır. 
I- 
mərhələdə funksiya şifahi, cədvəl və digər formada verilir; bu formada məntiqi 
ifadəyə çevrilir. 
II- 
Mərhələdə məntiqi ifadə minimallaşdırılır. 
III- 
Mərhələdə məntiqi elementlər bazasında (üzərində) məntiqi qurğu yığılır. 
Verilmiş ifadəni xarakterizə edən sadə ifadənin axtarılması, yəni təyin olunması 
minimallaşdırma adlanır. Minimallaşdırmadan alınan ifadəyə implikant deyilir. 
Minimallaşdırma aparıldıqda məntiqi cəbrin qanunlarından, Kvayna üsulundan, Veyça 
kartından istifadə olunur. Minimallaşdırma əməliyyatının aparılmasını asanlaşdırmaq üçün 
funksiyanın 2 kanoniki formada verilməsi qəbul olunub: 
---tamamilə dizyuktiv normal forma (TDNF) 
--- tamamilə konyuktiv normal forma (TKNF) 
Əlavə: Məntiqi funksiyanın arqumentlərinin həqiqi və inkar qiymətlərinin məntiqi 
hasilindən (konyuksiyadan) alınmış birləşmə (ifadə) minterm və ya konustituent adlanır. 
Məsələn: 2 arqumentli funksiyanın mintermini yazaq: 
Funksiyanın mintermlərinin sayı 2
n
-ə =-dir. n- arqumentlərin sayıdır. 
Məntiqi funksiyanın arqumentlərinin həqiqi və inkar qiymətlərinin dizyuksiyasından 
alınan birləşmə maksterm və ya antikonstituent adlanır. 
Məsələn: 2 arqumentli funksiyanın makstermini yazaq: 
n arqumentli funlsiya üçün 2
n
maksterm mövcuddur. 
 
 
DNF və TDNF 
DNF-mada məntiqi funksiya mintermlərin məntiqi cəmi şəklində verilir. 
Funksiyanı DNF-də verdikdə arqumentlərin tam olmayan mintermi də yazıla bilər. 
Məsələn: 
məntiqi funksiyasınin yazılışında
ifadəsi arqumentlərin sadə konyuksiyası 
deyil. 
Məntiqi ifadədədə bütün hədlər arqumentlərin (və ya onların inverslərinin) hamısının 
iştirakı ilə verilərsə belə forma tamamilə dizyuktiv normal forma (TDNF) adlanır. (1) 
ifadəsi TDNF deyil. Belə ki, bu ifadədə ancaq 3-cü hədd arqumentlərin hamisinin iştiraki 
ilə verilib. 

---

DNF dən TDNF-yə kecmək ücün arqumentlərin hamısınin iştirak etmədiyi hədlərə 
ifadəsini əlavə etmək lazımdır. Burada 
– həddə çatışmayan arqumentdir.
olduğundan belə əməliyyat funksiyanın mənasını dəyişməyəcək. 
Məsələn aşağıda verilmiş funksiyanı DNF-dən TDNF-yə gətirək: 
olduğundan
kimi oxşar ifadələri 
ixtisar etsək, alarıq: 
(2) ifadəsi TDNF –dır.
Funksiya həqiqətlər cədvəli formasinda verildikdə asanlıqla TDNF-ni yazmaq 
mümkündür. 
Misal 
olaraq aşağıdakı cədvəldə 
verilmiş 
funksiyanı 
TDNF-də yazaq. 
Həqiqətlər cədvəlindən TDNF-ni yazmaq üçün funksiyanın 1 qiymət almış 
mintermlərinin məntiqi cəmini yazmaq lazımdır. 
Qeyd edək ki, istənilən funksiyanın ancaq 1 TDNF-sı ola bilər.