Giriş. Elektron qurğularının təsnifatı. Elektronika

VƏ YA elementi üzərində qurulmuş şifratorun sxemi 

---

 
VƏ YOX elementi üzərində şifrator yığıldıqda aşağıdakı məntiqi ifadə sistemindən 
istifadə etmək olar 
(3)  
 
(3) ifadəsinə uyğun VƏ YOX elementi üzərində qurulmuş şifratorun sxemi belə 
olacaqdır. 
1 
1 
1 
1 
VƏ YA-YOX elementi üzərində qurulmuş şifratorun sxemi 

---

Qeyd etmək lazımdır ki, şifratorun giriş və çıxış siqnallarının aktiv səviyyələri alçaq 
gərginlikdir. Əgər şifratorun bütün girişlərinə yüksək gərginlik verilərsə, onda çıxışda 0 
kodu alınır. Şifratorlardan müxtəlif giriş qurğularında informasiyanı rəqəm sistemlərinə 
daxil etmək üçün geniş istifadə olunur. 
 
Deşifratorlar. 
2-lik rəqəmi çox da böyük olmayan 10-luq rəqəmə çevirmək üçün deşifratorlardan 
(decoder) istifadə olunur. Deşifratorun girişləri 2-lik rəqəmləri vermək üçündür. Çıxışları 
isə ardıcıl olaraq 10-luq rəqəmlərlə nömrələnir. Girişə 2-lik rəqəm verildikdə uyğun 
çıxışda – (nömrəsi giriş rəqəminə uyğun olan) siqnal əmələ gəlir. Deşifratorlar çox 
yerlərdə öz tətbiqini tapmışdır. Ən çox onlardan rəqəmli qurğulardan rəqəm və ya mətnin 
kağıza çap olunmasında istifadə olunan qurğularda istifadə olunur. Belə qurğularda 
deşifratorun girişinə daxil olan 2-lik rəqəm onun uyğun çıxışında siqnalın əmələ gəlməsinə 
səbəb olur. Bu siqnalın köməyilə girişdəki 2-lik rəqəmə uyğun simvollar çap olunur. 
Deşifratorlar tam və natamam olur. Tam deşifratorun giriş və çıxışlarının sayı 
ifa-
dəsi ilə bağlıdır. Burada 
– çıxışların, isə girişlərin sayıdır. Əgər deşifratorun işində 
çıxışların hamısı istifadə olunmursa, o natamamdır. Məsələn, deşifratorun 4 girişi və 16 
çıxışı varsa, o tam deşifrator; əgər 4 girişi və 10 yaxud, 12 çıxışı varsa, o natamamdır. 
Deşifrator çox geniş istifadə olunan məntiq qurğularındandır. O, 
– dərəcəli ikilik kodları 
& 
& 
& 
& 
VƏ - YOX elementi üzərində qurulmuş şifratorun sxemi 

---

onluq kodlara çevirmək üçün, həmçinin, müxtəlif kombinasiyalı qurğular yaratmaq üçün 
istifadə olunur. Aşağıdakı şəkildə deşifratorun simvolik olaraq şərti sxemi göstərilmişdir. 
DC- ingilis sözü olan DECODER sözünün həriflərindən əmələ gəlmuşdir. Deşifratorlar 
həm də cütfaz (parafaz) girişlərə də malik ola bilir. Bu girişlərlə giriş dəyişənləri ilə yanaşı 
onların inversləri də verilə bilər.