Giriş. Elektron qurğularının təsnifatı. Elektronika

Cəmləyicilər. 
 
Cəmləyicilər (SM) ədəd kod mərtəbələri üzərində hesabi əməliyyatların y\y-si üçün 
istifadə olunan kombinasyon sxemə deyilir. Əgər giriş operandları (verilənləri) və alınan 
nəticə 2-lik s\s-nə uyğun ədədlər kimi təsvir olunursa, onda belə cəmləyicilər 2-lik 
cəmləyicilər adlanır. S\s-dən asılı olaraq 2 ədədin cəmlənməsi zamanı 1 takt ərzində 
aşağıdakı rəqəmlərin toplanması həyata keçirilir: 
1.I cəmlənən mərtəbənin rəqəmi 
1.II cəmlənən mərtəbənin rəqəmi 
3.Qonşu mərtəbəyə keçid rəqəmi. 
Girişlərin sayına görə SM+ aşağıdakı növlərə bölünür: 
1.Yarım cəmləyici 
2.1 mərtəbəli cəmləyici 
3.Çoxmərtəbəli cəmləyicilər. 

---

Yarım cəmləyicilərin əsas etibarı ilə 2 giriş və uyğun olaraq 2 çıxışı olur. Girişlərə 
toplanan I və II ədədlər verilir və bu halda kiçik mərtəbədən keçid rəqəmi nəzərə alınmır. 
Yarım SM-in sxemi aşağıdakı kimi göstərilir. 
Cəmləyicinin çıxışında alınan çəm mərtəbəsi 
ə
toplananlarına uyğun olaraq: 
 
Qonşu mərtəbəyə keçid 
kimi təyin edilir. 
1 mərtəbəli cəmləyicilər yarım SM+dən fərqli olaraq 3 
ədəd giriş və 2 ədəd çıxışı olur. 
Sxemdən görünür ki, 1 mərtəbəli SM+də giriş 
verilənlərindən başqa həm də kiçid mərtəbədən keçid rəqəmi 
də 
nəzərə alınır. 
Çox mərtəbəli cəmləyicilər əsas etibarı ilə 1 mərtəbəli 
SM+ üzərində qurulur və ilişmə prinsipinə görə ardıcıl və 
paralel prinsipli olurlar. 1 mərtəbəli SM+ üzərində qurulmuş çox mərtəbəli SM sxemi 
aşağıdakı kimidir. 
 
 
 
 
 
Sxemdən göründüyü kimi SM 3 mərtəbəli SM-dir.
Ardıcıl üsulla cəmləmə əməməliyyatını y\y-ək üçün cəmlənməsi tələb olunan 
verilənlər uyğun şəkildə qruplaşdırılır və hər bir takt ərzində toplanan mərtəbələrdən 
yalnız və yalnız uyğun qruplar cəmləyicinin uyğun girişinə verilir. 
Ardıcıl girişli çox mərtəbəli SM+ və paralel girişli SM+ 1 mərtəbəli SM+ üzərində 
qurulduğundan göstərilən SM sxem üzərində həm də paralel prinsiplə toplama 
əməliyyatını y\y-ək olar. Bu halda kod sözünün bütün mərtəbələri paralel olaraq SM-n 
uyğun girişinə verilir. Cəmləmə əməliyyatı 1 takt ərzində y\y-lir. Paralel SM+də keçid 
mərtəbəsi növbəti qonşu mərtəbəyə ya paralel, ya da apdıcıl olaraq ötürülə bilər. SM+ əsas 
etibarilə qurulma prinsipinə görə yaddaşlı və yaddaşsız SM+ə bölünür.