Gömrük işi Hazırladı: L. M. Hüseynova



Yüklə 1,26 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə20/26
tarix31.12.2021
ölçüsü1,26 Mb.
#49678
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   26
Gomruk-isi1

                                        (D+J+R+A) x 18 :100 
3.  Gömrük borcu Azərbaycan Respublikasının milli valyutası ilə ödənilir. 
Gömrük ödənişlərinin ödənilməsi: 
-  malların və nəqliyyat vasitələrinin girovu; 


159 
 
-   DGK-sində rejestrə salınmış bankın zəmanəti; 
-  ödənilməli olan məbləğin gömrük orqanlarının depozit hesabına və ya nəğd qaydada 
kassasına ödənilməsi yolu ilə təmin edilə bilər. 
Gömrük  ödənişlərinin  girov  qoyulması  yolu  ilə  təmin  edilməsi  zamanı  girovun 
rəsmiləşdirilməsi  və  ödənişin  girov  predmetinə  yönəldilməsi  girov  haqqında  Az  R-nın  
qanuvericiliyinə və DGK-nin 25 dekabr 1997-ci il tarixli 1102 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş “Az 
R-sı  gömrük  orqanlarında  girovdan  istifadə  qaydaları  haqqında”  Əsasnamənin  tələblərinə 
müvafiq  qaydada  heyata  keçirilir.  Bu  zaman  girovqoyanla  gömrük  orqanı  arasında  qarşılıqlı 
münasibətlər tərəflər arasında bağlanmış müqavilə ilə tənzimlənir. Girov haqqında müqavilənin 
bir nüsxəsi gömrük orqanının maliyyə-tarif şöbəsində saxlanılır, ikinci nüsxə girobqoyana verilir. 
Gömrük  ödənişlərinin  ödənilməsinin  təmin  edilməsinin  təmin  edilməsi  zamanı  DGK-də 
rejestrə  salınmış  bankın  zəmanətindən  istifadə  oluna  bilər.  Bank  zəmanəti  gömrük  orqanına 
gömrük  bəyannaməsinin  verilməsinə  qədər,  yaxud  onunla  eyni  vaxtda  təqdim  edilir.  Bank 
zəmanəti  onda  göstərilmiş  məbləğdən  artıq  olan  gömrük  ödəmələrinin  ödənişinə  təminat  verə 
bilməz. 
Verilmiş zəmanətdə göstərilən məbləğlər zəmanət müddətində ödənilmədikdə borcun bütün 
məbləği, eləcə də zəmanətin vaxtının keçməsinə görə faizlər müəyyən edilmiş qaydada gömrük 
orqanı  tərəfindən  tutulur.  Gömrük  orqanı  zəmanət  öhdəliyini  pozan  bankların  rejestrdən 
çıxarılması haqqında məsələ qaldırır. 
 Hər bir gömrük orqanında bank zəmanətlərinin uçotu aparılır. Uçot nəticəsində təşkilatın və 
zəmanət  verən  bankın  adı,  zəmanət  məbləği  və  onun  müddəti,  zəmanətin  yerinə  yetirilməsi 
haqqında qeydlər və s. öz əksini tapır. 
Ödənilməli  olan  məbləğin  gömrük  orqanının  depozit  hesabına  köçürməsi  və  ya  nəğd 
qaydada  kassasına  ödənilməsi  yolu  ilə  təmin  edilməsi  zamanı,  əvvəlcə  maliyyə-tarif  şöbəsinin 
baş  inspektoru  YGB-nin  müvafiq  qrafalarında  göstərilən  rekvizitlərin  düzgünlüyünü  və  onun 
təqdim  olunan  sənədlərə  uyğunluğunu  yoxlayır.  Əgər  hec  bir  nöqsan  yoxdursa,  ödənişlərin 
ödənilməsi haqqında müvafiq hesab yazır, onu yazılan hesabların qeydiyyatdan keçirir və imza 
edərək  idxalçının  nümayəndəsinə  təqdim  edir.  Ödəyici  öz  istəyi  ilə  gömrük  ödənişlərini  nağd 
qaydada gömrük orqanının kassasına, yaxud köçürmə yolu ilə ödəyə bilər. Ödənişlərin gömrük 
orqanının  kassasına  ödənilməsi  zamanı  inspektor  (kassir)  müvafiq  məbləğlərə  mədaxil  orderi 
yazır və təqdim olunan hesabın və mədaxil orderinin üzərində vəsaitin ödənilməsi haqqında qeyd 
edir.  Idxalçının  nümayəndəsi  isə  üzərində  kassirin  qeydi  olan  hesabı  maliyyə-tarif  şöbəsinin 
inspektoruna təqdim edir. 
Vəsaitin  köçürmə  yolu  ilə  ödənilməsi  zamanı  isə  maliyyə-tarif  şöbəsinə  vəsaitin 
köçürülməsi  haqqında    üzərində  bankın  qeydi  olan  “Ödəmə  tapşırığı”  təqdim  edilir.  Baş 


160 
 
inspektor  yenidən  ödənişin  yazılan  hesaba  uyğunluğunu  yoxlayır  və  YGB-nin  müvafiq 
qrafalarında qeydiyyat aparır. 
Gömrük  ödəmələrini  ödəyən  öz  arzusu  və  gömrük  rəsmiləşdirilməsini  aparacaq  gömrük 
orqanının razılığı ilə göstərilən gömrük orqanının hesabına gələcək gömrük ödəmələrinə görə pul 
vəsaitlərini qabaqcadan (avans olaraq) köçürə bilər. 
Avans ödəmələri ödəmənin konkret növü üzrə, yaxud konkret növlər göstərilməklə köçürülə 
bilər. Avans ödəmələri sonradan idxalçı tərəfindən rəsmiləşdirilən yük gömrük bəyannamələrinə 
uyğun  olaraq  silinir.  Ödəyən  yazılı  sorğu  verdikdə  gömrük  orqanı  avans  olaraq  köçürülmüş 
gömrük ödəmələrinin xərclənməsi və qalığı haqqında məlumat verməlidir. 
Avans ödəmələri gömrük orqanının hesabında bir ildən çox olmayaraq xərclənmədən qala 
bilər.  Bu  müddət  sona  çatana  qədər  ödəyən  gömrük  orqanına  avans  olaraq  ödənilmiş  vəsaitin 
qalığının qaydarılması haqqında müraciət edə bilər.  
4.  Aşağıda  göstərilənlər  gömrük  rəsmiləşdirilməsinə  görə  alınan  gömrük  yığımlarının 
ödənilməsindən azad edilir: 
-  Az  R-nın  gömrük  sərhədindən    qumanitar  və  texniki  yardım  məqsədilə,  habelə  elektrik 
enerjisinin  rarşılıqlı  ötürülməsi  üzrə,  Az  R-nın  ərazisində  yerləşən  diplomatik 
nümayəndəliklərinin  rəsmi  və  onların  heyət  üzvlərinin  şəxsi  istifadəsi  üçün  keçirilən  mallar  və 
nəqliyyat vasitələri. 
Az  R-sı  Nazirlər  Kabinetinin  22  aprel  1998-ci  il  tarixli  91  saylı  qərarına,  ona  edilmiş 
dəyişiklik və əlavələrə müvafiq olaraq aşağıdakılar gömrük idxal rüsumununa cəlb olunmur: 
-  birgə  müəssisənin  nizamnamə  fonduna  xarici  investorun  əmanəti  kimi  və  ya 
tamamilə xarici investora məxsus olan müəssisənin yaradılması üçün gətirilən əmlak; 
-  xarici  investisiya  qoyulmuş  müəssisələrin  əcnəbi  işçilərinin  yalnız  öz  ehtiyacları 
üçün Az r-na gətirilən əmlak; 
-  beynəlxalq  təşkilatların,  xarici  dövlətlərin  hökümətlərinin,  habelə  dövlətlərarası  və 
hökumətlərarası sazışlərə əsasən xarici hüquqi və fiziki şəxslərin maliyyə və texniki 
yardımları, qrantlar və borclar hesabına idxal olunan mallar; 
-  təmənnasız  paylanılması  üçün  hümanitar  yardım  kimi  fiziki  şəxslər  tərəfindən 
gətirilən mallar. 
Dövlətlərin, hökümətlərin və beynəlxalq təşkilatların, hüquqi və fiziki şəxslərin xətti ilə 
təmənnasız  paylanması  üçün  humanitar  yardım  kimi  gətirilən  malların  gömrül 
rəsmiləşdirilməsində  həmin  malları  gətirilən  humanitar  təşkilatlar  Az  sı  ərazisində  mövcüd 
qaydada  qeydiyyatdan  keçməsi  barədə  sənədi,  digər  hüquqi  və  fiziki  şəxslər  isə  Beynəlxalq 


161 
 
Hümanitar  Yardım  üzrə  Respublika  Komissiyasının  razılığını  gömrük  orqanlarına  təqdim 
etməlidirlər. 
“Aksizlər haqqında” Az R-nın qanununa əlavələr və dəyişikliklər edilməsi barədə Az R-
nın  qanununa  müvafiq  olaraq  müəssisələrin  öz  tələbatı  üçün  gətirilən  xammal  və  materiallar 
aksiz vergisinin ödənilməsindən azad olunurlar. 
Az  R-sı  Nazirlər  Kabinetinin  16  ujun  1997-ci  il  tarixli  61  saylı  qərarına  müvafiq  olaraq 
MDB  üzvü  olan  dövlətlərin  hüdudlarından  kənarda  istehsal  edilmiş  əlavə  vergisindən  azad 
olunan malların siyahısı təsdiq edilmişdir. Aşağıda göstərilən mallar da əlavə dəyər vergisindən 
azad olunublar: 
-  kənd təsərrüfatı  üçün  toxum,  gübrə,  yem,  damazlıq  heyvanlar,  dərman  preparatları, 
baytarlıq  təbabətində  tətbiq  olunan  dərman,  bioloji  preparatlar  və  baytarlıq 
ləvazimatları; 
-  qablaşdırılmış uşaq yeməkləri, şprislər, əczaçılıq məhsulları; 
-  Az  R-da  təmsil  olunan  diplomatik  nümayəndəliklərin  və  onlara  bərabər  tutulan 
təşkilatların  yalnız  rəsmi  istifadəsi,  habelə  bu  nümayəndəliklərin  diplomatik  və 
inzibati-texniki  heyəti  üzvlərinin,  o  cümlədən  onlarla  birgə  yaşayan  ailə  üzvlərinin 
yalnız şəxsi istifadəsi üçün nəzərdə tutulan mallar və əmlak; 
-  Beynəlxalq təşkilatların xətti ilə təmənnasız texniki, humanitar yardım kimi gətirilən 
mallar; 
-  əlilliyin profilaktikası və müalicəsi məqsədləri üçün istifadə olunacaq (avtonəqliyyat 
vasitələri istisna olmaqla) müxtəlif texniki vasitələr və onların istehsalı üçün xammal 
və komplektləşdirici məlumatlar; 
-  müsadirə  edilmə,  sahibsizlik  və  həmçinin  varislik  hüquqi  əsasında  dövlətin 
mülkiyyətinə keçirilməsi üçün gətirilən mallar; 
-  birgə müəssisənin nizamnamə fonduna xarici investoru əmanəti kimi və ya tamamilə 
xarici investora məxsus olan müəssisənin yaradılması üçün gətirilən əmlak; 
-  Az R-sı ərazisinə müvəqqəti olaraq gətirilmiş və gətirilmə şərtlərinə görə müəyyən 
olunmuş müddətdə dəyişiklik edilmədən gətirildiyi ölkəyə aparılası mallar; 
-  tranzit mallar; 
-  rüsumsuz ticarət mağazaları üçün gətirilən mallar; 
-  xarici  investisiya  qoyulmuş  müəssisələrin  əcnəbi  işçilərinin  yalnız  öz  ehtiyacları 
üçün Az R-na gətirdikləri əmlak; 
-  Maliyyə Nazirliyi və ya Mərkəzi Bankın təsdiqedici sənədi əsasında gətirilən qanuni 
tədiyyə  vasitələrindən  olan  valyuta,  pullar,  banknotlar  (numizmatika  məqsədilə 
istifadə  olunanlardan  başqa),  rəsmi  dövlət  sənəd  blankları,  vətəndaş  paspotları, 
habelə qiymətli kağızlar; 


162 
 
-  təkrar  ixrac  məqsədilə,  həmçinin  emal  edilməsi  üçün  müvəqqəti  olaraq  Az  R-sı 
ə
razisinə gətirilmiş mallar; 
-  dövlət büdcəsi hesabına idxal olunan mallar. 
 
5.Gömrük  ödəmələrini  ödənilməsinə  görə  məsul  şəxs  gömrük  ödəmələrinin 
düzgün  hesablanmasına  və  vaxtında  ödənilməsinə,  təqdim  olunan  sənədlərin 
düzgünlüyünə məsuliyyət daşıyır. 
Gömrük  ödəmələri  bilavasitə  deklarant  və  ya  gömrük  qanunvericiliyinə  uyğun  olaraq 
digər şəxslər tərəfindən ödənilir. Az R-sı gömrük Məcəlləsində nəzərdə tutulan hallar istisna 
edilməklə hər bir marağı olan şəxs gömrük ödənişlərini ödəyə bilər.  
Gömrük  ödəmələri  müəyyən  edilmiş  müddətlərdə  və  müəyyən  edilmiş  qaydada 
ödənilmədikdə, ödəmələrin məbləği gömrük orqanları tərəfindən onların ödənilməsinə məsul 
şə
xslərdən  tutulur.  Az  R-nın  gömrük  sərhədindən  malları  və  nəqliyyat  vasitələrini  kəçirən 
şə
xs  deklarant  olmadığı  hallarda,  bu  çür  şəxs  gömrük  ödənişlərinin  ödənilməsi  üzrə 
deklarantla birgə məsuliyyət daşıyır. Ödənilməmiş gömrük ödənişləri ödəməmə faktını aşkar 
edilməsi vaxtından asılı olmayaraq Az R-sı gömrük orqanları tərəfindən tutulur. 
Borclu olma  müddəti üçün ödənilmə günü də daxil olmaqla hər gəcikdirilən günə borc 
məbləğının 0,3 %-zi miqdarında penya alınır ödəyicinin pul vəsaiti olmadıqda ödənilməli olan 
məbləğ Az R-nın Qanunvericiliyinə əsasən ödəyicinin əmlakından tutulur. 
Gömrük  ödənişlərini  ödəməkdən  yayınma  cəhdi  aşkar  edildikdə  gömrük  orqanları 
tərəfindən DGK məlumat verilir. DGK həmin ödəyicinin faktiki ödənilmə anına qədər bütün 
hesabları  üzrə  əməliyyatların  dayandırılması  haqqında  qərar  qəbul  etmək  hüququna 
malikdirlər. Belə qərar banklar, kredit təşkilatları tərəfindən icra edilməlidir. 
Az  R-sı  gömrük  sərhədindən  malları  və  nəqliyyat  vasitələrini  qanunsuz  keçirən  şəxs, 
həmcinin belə malların və nəqliyyat vasitələrinin qanunsuz keçirildiyini bilən, bilməli olan və 
qanunsuz  keçirmədə  iştirak  edən  şəxs,  gətirmə  zamanı  isə  gətirmənin  qanunsuz  olduğunu 
bilən və ya bilməli olan, qanunsuz gətirilən malları və nəqliyyat vasitələrini öz mülkiyyətinə 
və  ya  sərancamına  götürülən  şəxs  gömrük  ödənişlərinin  ödənilməsi  üzrə  birgə  məsuliyyət 
daşıyır. 
Yük  gömrük  bəyannaməsində  göstərilən  məlumatlar  gömrük  dəyərinin  və  beləliklə, 
gömrük  ödənişlərinin  azalmasına  səbəb  olduqda,  gömrük  orqanı  bəyannamə  verəndən, 
rüsumdan gizlədilən malın gömrük ödənişlərinin tam məbləğini qeyd-şərtsiz alır. 
6.Gömrük borcu malların müəyyən olunmuş gömrük prosedurları altında yerləşdirilməsi 
üçün gömrük bəyannaməsinin gömrük orqanlarına təqdim edildiyi yerdə yaranır. Bütün başqa 


163 
 
hallarda  gömrük  borcunun  yarandığı  yer,  onun  yaratmasına  səbəb  olan  halların  baş  verdiyi 
yer hesab edilir. 
Idxal  üzrə  gömrük  borcu  xarici  malların  sərbəst  dövriyyə  üçün  buraxılış  gömrük 
proseduru,  yaxud  gömrük  rüsumlarından  və  vergilərindən  tamamilə  və  ya  qismən  azad 
edilməklə  müvəqqəti  idxal  xüsusi  gömrük  proseduru  altında  yerləşdirilməsi  nəticəsində  və 
gömrük bəyannaməsinin təstiq edildiyi vaxt yaranır. 
Ixrac  gömrük  rüsumları  tutulmalı  olan  mallar  üzrə  gömrük  borcu  şəxs  tərəfindən 
aşağıdakı şərtlərin hər hansı birinə əməl edilmədikdə yaranır: 
-  malların ixracı ilə əlaqədar gömrük Məcəllə və gömrük işi üzrə digər qanunvericilik 
aktlarında nəzərdə tutulmuş öhdəliklər yerinə yetirilmədikdə; 
-  malların gömrük ərazisindən ixrac gömrük rüsumlarından və vergilərdən tamamilə 
və ya qismən azad olmaqla aparılması şərtlərinə əməl edilmədikdə. 
Ödənilməmiş gömrük borcları gömrük ödənişlərini ödəmək öhdəliyinin yarandığı 3 il 
ə
rzində  gömrük  orqanları  tərəfindən  müəyyən  edilmiş  qaydada  tutulur.  Gömrük 
bəyannaməsindəki  səhvlərin  gömrük  borcunun  məbləğinin  qanunvericiliklə  müəyyən 
edildiyindən  az  məbləğdə  hesablanmasına,  yaxud  ödənilməsinə  səbəb  olmasını  yüxarda 
qeyd  edilmiş  müddət  ərzində  aşkar  edildikdə,  gömrük  orqanları  ödəyicidən  ödənilməmiş 
şə
bləğləri alırlar. (249 maddə) 
Vaxtında  ödənilməmiş  gömrük  borcları  gömrük  orqanlarının  icra  (ödəniş)  sənədi 
ə
sasında,  vergi borclarının  dövlət  büdcəsinə  alınmasının  qanunvericiliklə  müəyyən  edilmiş 
qaydalarına uyğun olaraq, ödəyicinin bank hesablarından tutulur. Qanunla müəyyən edilmiş 
hallarda  DGK  ödəyicinin  banklardakı  hesabla.ma,  valyuta  və  digər  hesablarına  həbs 
qoyulması barədə məhkəmədə iddia qaldırır. 
Gömrük  orqanları  mövcüd,  yaxud  gələcəkdə  yaranabiləcək  gömrük  borclarının 
ödənilməsini  təmin  etmək  məqsədi  ilə  borclu  və  ya  borclu  olacaq  şəxslərdən  Gömrük 
Məcəlləsinin  maddələrində  nəzərdə  tutulmuş  təminatın  verilməsini  tələb  etmək  hüququna 
malikdirlər. Gömrük borclarına təminat borclu və ya borclu ola biləcək şəxsin əvəzinə başqa 
şə
xs tərəfindən də verilə bilər. Təminatın məbləği gömrük orqanları müəyyən edirlər. 
Təminat  verilməsi  məcburi  və  fakültativ  (məcburi  olmayan)  hallarını  Az  R-nın 
Nazirlər Kabineti müəyyən edir. 
Məcburi  təminatın  verilməsi  tələb  olunduğu  vaxt  gömrük  borcunun  məbləğini  dəqiq 
müəyyənləşdirmək  mümkündürsə,  gömrük  orqanları  həmin  təminatın  məbləğini  gömrük 
borcunun  məbləğinə  bərabər  səviyyədə  müəyyənləşdirirlər.  Gömrük  borcunun  dəqiq 
məbləğini  müəyyənləşdirmək  mümkün  olmadıqda,  təminatın  məbləği  gömrük  orqanları 
tərəfindən  hesablanmış  movcud  və  ya  yarana  biləcək  gömrük  borcunun  ən  yüksək 
səviyyəsində  müəyyənləşdirilir.  Məbləği  müəyyən  müddət  ərzində  dəyişən  gömrük  borcu 


164 
 
üzrə  ixrac,  yaxud  idxal  gömrük  rüsumlarının  və  vergilərin  ödənilməsinin  təmin  edilməsi 
üçün əhatəli təminatın verildiyi hallarda, həmin təminatın məbləği gömrük rüsumlarının və 
vergilərin  ödənilməsinin  istənilən  vaxt  təmin  edilməsinə    imkan  verən  səviyyədə 
müəyyənləşdirilir.  Gömrük  orqanları  gömrük  borcunun  müəyyən  edilmiş  müddətdə 
ödəniləcəyinə əmin olmadıqda, təminatın verilməsinin tələb edirlər. Tələb edilən təminatın 
məbləği  Gömrük  Məcəllənin  251-ci  maddəsində  nəzərdə  tutulmuş  məbləğlərdən  artıq 
olmamalıdır. 
Gömrük  borcunun  ödənilməsinin  təmin  edilməsi  üçün  aşağıdakı  təminat  üsullarından 
(təminatdan) istifadə olunur: 
-  girov; 
-  veksel zaminliyi; 
-  bank qarantiyası; 
-  ödənilməli olan məbləğin gömrük orqanının depozit hesabına köçürülməsi; 
-  sığorta müqavilələri; 
-  üçüncü şəxsin zaminliyi; 
-  avans ödəmələr.   
 Gömrük  borcunun  ödənilməsinin  təmin  edilməsi  üçün  mallar  gömrük  orqanları 
tərəfindən girov qismində qəbul olunur. Girovun rəsmiləşdirilməsi, girov qoyulmuş malların 
saxlanılması, ödənişin girov predmetinə yönəldilməsi və bununla bağlı digər məsələlər Az R-
nın Mülki Məcəlləsi ilə tənzimlənir. 
Gömrük  borcunun  təminatı  kimi  vekselər  yalnız  o  halda  qəbul  olunur  ki,  onlar  üzrə 
avalçı qismində bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün lisenziyaya malik olan banklar və 
ya  bank  olmayan  kredit  təşkilatları  çıxış  etsin.  Gömrük  borcu  bank  fəaliyyətinin  həyata 
keçirilməsi üçün lisenziyaya malik olan və DGK-nin apardığı müvafiq reyestrə daxil edilmiş 
bankların və bank olmayan kredit təşkilatlarının qarantiyası ilə təmin oluna bilər.  
Gömrük borcunun ödənilməsinin təmin edilməsi ödənilməli olan pul vəsaitinin gömrük 
orqanının depozit hesabına köçürülməsi yolu ilə həyata keçirilə bilər. Bu məbləğin depozitdə 
saxlanma müddəti üçün faizlər ödənilmir. 
Gömrük  borcunun  ödənilməsinin  təmin  edilməsi  üçün  pul  vəsaitlərinin  gömrük 
orqanının  depozit  hesabına  köçürülməsi  və  depozit  hesabında  olan  pul  vəsaitinin  sahibinə 
qaytarılması  qaydasını  Az  R-nın  Nazurlər  Kabineti  tərəfindən,  Az  R-sı  Prezidenti  ilə 
razılaşdırmaqla,  müəyyən  olunnur.  Gömrük  borcunun  ödənilməsinin  təmin  olunması 
məqsədi ilə sığorta müqavilələrindən istifadə olunması Az R-nın Mülki Məcəlləsi və sığorta 
fəaliyyəti haqqında qanunvericiliyə uyğun olaraq həyata keçirilir. 


165 
 
Gömrük  borcunun  ödənilməsinin  təmin  olunması  üçün  üçüncü  şəxsin  zaminliyindən 
istifadə edilməsi Az R-sı mülki Məcəlləsinə uyğun olaraq həyata keçirilir. 
Gələcək  əməliyyatlar  üzrə  yarana  biləcək  gömrük  borcunun  təminatı  kimi,ödəyici 
gömrük orqanlarının hesabına avans şəkilində pul vəsaitləri köçürə bilər. 
 
 


166 
 

Yüklə 1,26 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   26




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin