Guliston davlat pedagogika instituti

GLOSSARIY
An’ana – folklorda o‘tmish ijodkorlar tamonidan to‘plagan ijodiy tajribalar qaymog‘i, davrlar o‘tishi bilan ahamiyati va dolzarbligini yo‘qotmagan, boqiy qadriyatga aylanib, avloddan-avlodga o‘tib kelayotgan qismi.
Janr (fr. genre – jins, tur, xil) – adabiy janr, adabiy asarlarning tarixan shakllanuvchi tipi, muayyan davr milliy yoki jahon adabiyotida umumiy xususiyatlari bilan turli ko‘lamdagi guruhlarni tashkil qiluvchi asarlarni anglatuvchi tushuncha. J. terminining qo‘llanishida turlichalik kuzatiladi: ayrim manbalarda J. termini adabiy tur (epos, lirika, drama) ma'nosida ishlatilsa, boshqa birlarida ancha tor ma'noda (epos – tur, roman – xil, tarixiy roman – janr) qo‘llanadi.
Lirika (yun. lyra – musiqa asbobi, qadimda she'rlar uning jo‘rligida o‘qilgan) – badiiy adabiyotning uchta asosiy turidan biri. L.da voqelik lirik sub'ekt his-tuyg‘ulari orqali akslanadi, uning uchun badiiy nutq ob’ekti emas, sub’ekti birlamchidir.
Jonlantirish - kishilarga xos xususiyatlarni jonsiz va mavhum narsa-hodisalarga ko‘chirishdir. Masalan, xo‘mraygan bulutlar deyiladi. Bunda kishilarga xos xo‘mrayish jonsiz bulutga ko‘chirilgan bo‘ladi. Asarlarda tog‘-tosh, shamol, daraxt, mevalar xuddi odamlarga o‘xshatib gapirtiriladi.
Sifatlash - narsa-hodisaning biror bir belgi, xususiyatini aniq-ravshan alohida ajratib ko‘rsatishdir. Sifatlash ikki xil bo‘ladi. Birinchisi oddiy sifatlash bo‘lib, unda narsa-hodisalarning o‘tkinchi belgilari ta'kidlanadi. Ikkinchisi, doimiy sifatlash bo‘lib, bunda narsa--hodisalarning doimiy xususiyatlari aytiladi.
O‘xshatish - narsa-buyumning ma'lum bir belgisini boshqa narsa-buyumga solishtirishdir. O‘xshatish fikrni yaqqol ifodalash imkoniyatini beradi.
TEST TOPSHIRIQLARI

1. Xalq og‘zaki ijodi fanining mazmuniga berilgan ta'rif qisqacha javoblarning qaysi birida to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

A. Xalqning urf-odatlari, rasm-rusumlarini o‘rganuvchi fan
V. Xilma-xil janrlardan tarkib topgan og‘zaki so‘z san'ati bo‘lib, muayyan xalqning dunyoqarashi, badiiy zavqi, ijodiy salohiyati, orzu va intilishlarini aks ettiruvchi fan
S. Tilshunoslik qonunlarini o‘rganuvchi fan
D. Badiiy adabiyotning o‘ziga xos xususiyatlarini, rivojlanish qonuniyatlari va xarakterini, taraqqiyot bosqichlarini o‘rganuvchi fan.

2. Qo‘shiq janrining ta'rifini aniqlang.

1. 
   So‘z o‘yini ko‘chma ma'noli so‘z va janrlarni ilg‘ab olish va unga javob topa bilish, sha'ma qilish san'ati
   
2. 
   Hayot haqiqati bilan bog‘liq, fantastik hamda hayotiy uydirmalar asosiga qurilgan, didaktik g‘oya tashuvchi janr
   
3. 
   Turkiy «qo‘shmoq» fe’lining o‘zagidan yasalgan bo‘lib, misraga misrani qo‘shib kuylash, aytish ma'nosini anglatuvchi og‘zaki lirik turga mansub mustaqil janr
   
4. 
   Syujet diologi asosida qurilgan haja va yengil yumorga moyil mubolag‘ali tasvirlanishi bilan ajralib turuvchi janr
   

3. Oq olma, qizil olma, Olamga nazar solma. Otam senga bermaydi, o‘z bilganingdan qolma. Ushbu lirik qo‘shiqda «olma» qanday badiiy funktsiyani bajaryapti?

1. 
   Takror
   
2. 
   Jonlantirish
   
3. 
   O‘xshatish
   
4. 
   Ramz
   

4. Suv kechgani eringan,