Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi oila pedagogikasi

Farzandlarning huquq va burch (majburiyat)lari. O’zbekiston Respublikasi qonunchiligi asoslariga ko’ra farzandlar ham ota-onalarining oldida muayyan burchlarni bajarishlari shart. Respublika Oila kodeksi asoslariga ko’ra farzandlarning zimmasida ularning ota-onalariga nisbatan munosabatlarida quyidagi majburiyatlar yuklatiladi:

• 
  mehnat qobiliyatini yo’qotgan, kasal bo’lgan, boquvchisiz
  

qolgan ota-onasi to’g’risida g’amxo’rlik qilish;

• 
  ota-onasi davlat yoki jamoat tashkilotlari
  

vasiyligida bo’lgan paytda ularga yordam berish;

• 
  mehnat qobiliyatini yo’qotgan, kasal bo’lgan, boquvchisiz
  

qolgan ota-onasiga (agarda ular talab qilsa) aliment to’lash
Voyaga etmagan farzandlar ota-onalari oldida burchli (majburiyatli) ekanliklari bilan birga ma’lum huquqlarga ham egadirlar. Quyidagilar voyaga etmagan farzandlarning ota-onalari oldidagi huquqlarini ifodalaydi:

• 
  oilada yashash va tarbiyalanish;
  
• 
  ota va onasini bilish;
  
• 
  ota-onaning g’amxo’rigidan foydalanish;
  
• 
  oilada har tomonlama kamol topish;
  
• 
  ota-ona va oilaning boshqa a’zolari tomonidan
  

insoniy qadr-qimmatining hurmat qilinishi;

• 
  ota-onasi va boshqa qarindoshlari (bobosi, buvisi,
  
• 
  aka-ukalari, opa-singillari va h.k.) bilan ko’rishish;
  
• 
  o’z huquqlari va boshqa manfaatlarini himoya qilish;
  
• 
  muayyan voqea, hodisa va jarayonlarga
  

nisbatan o’z fikrini ifoda etish;

• 
  ism, ota ismi va familiya olish;
  
• 
  ismi va familiyasini o’zgartirish;
  
• 
  oilada umumiy mulk, o’z xususiy mulkiga ega bo’lish va b.q.
  

Ota-ona oila tarbiyasini tashkil etishda farzandlarning manfaatlariga zid hech bir xatti-harakatni sodir etishi mumkin emas. Aksincha, ularning xatti-harakatlari farzandlar manfaatlarini ta’minlashga xizmat qilishi zarur. Shuningdek, ota-onalarning farzandlar bilan munosabatlari ularning jismoniy hamda ruhiy sog’liklariga, axloqiga salbiy ta’sir ko’rsatmasligi lozim. Oila tarbiyasida ota-onalar farzandlarga nisbatan shafqatsiz, qo’pol munosabatda bo’lish, ularning insoniy qadr-qimmati, g’ururini poymol etish taqiqlanadi. Respublikada amalda bo’lgan qonunchilik asoslariga ko’ra ota-ona tomonidan farzandlarni mensimaslik, haqoratlash yoki ekspluatatsiya qilishga yo’l qo’yilmaydi.