Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi oila pedagogikasi

7. Oilaning regulyativ
vazifasi.
Har qanday ijtimoiy guruh, uyushma mavjud ekan, 
uning faoliyati boshqariladi. Oila a’zolari o’rtasidagi o’zaro munosabatlarni tartibga 
solish, ularning faoliyatlari yuzasidan ijtimoiy nazoratni yo’lga qo’yish, oilada 
otaning ustunligini ta’minlash, shuningdek, otaning oilada alohida obro’ga ega 
bo’lishiga erishish oilaning regulyativ, ya’ni, boshqaruv vazifalari sirasida alohida 
o’rin tutadi. Oila faoliyatini boshqarishda uning a’zolari o’rtasidagi o’zaro 
munosabatlarni tartibga solish, ushbu munosabatlarning tartibga solinishida esa 
mehnat taqsimoti muhim ahamiyatga ega. Bunda, eng avvalo, har bir oila a’zosi 
zimmasiga ma’lum vazifalarni yuklanishiga e’tibor qaratish maqsadga muvofiqdir. 
Ota-onalar tomonidan oilaning eng kichik yoshli (3-4 yoshli) a’zolari zimmasiga 
ham ma’lum vazifalarning yuklatilishi qator afzalliklarga ega. Xususan, 1) 
yoshlikdan mehnat ko’nikmalari shakllanadi; 2) mas’uliyat hissi tarbiyalanib boradi; 
3) asta-sekin bolalar ongida oilada o’z o’rniga egaligi to’g’risidagi tushuncha 
shakllana boradi.
Bolalar oilada o’zaro hamjihatlikda mehnat qilar ekanlar, o’zlarining hamda 
boshqalarning mehnatini qadrlashni o’rganadilar. Qolaversa, bir-birlarini hurmat 
qilish, har qanday vaziyatda ham bir-birlarini qo’llab-quvvatlash, bir-birlariga 
o’zro yordam ko’rsatishga odatlanib boradilar. Oilada mehnat taqsimotining 
oqilona yo’lga qo’yilishi esa ijtimoiy munosabatlarda tartibga erishish, ro’zg’orga 
baraka kirishini ta’minlaydi. Qat’iy tartib o’rnatilgan oilalarda uning a’zolari 
o’rtasida o’zaro kelishmovchiliklar yuzaga kelmaydi, janjallar sodir bo’lmaydi.
Oilaning boshqaruv vazifasi sirasiga uning byudjetini yaratish, pul 
mablag’laridan to’g’ri, oqilona foydalanish ham alohida o’rin tutadi. Ota-onalar 
bolalarga yoshlikdan qilinadigan sarf-xarajatlarning miqdori ishlab topiladigan pul 
mablag’lari summasidan oshmasligiga e’tiborli bo’lish kerakligini, sarf-xarajat 
qilishdan mavjud pul mablag’ining umumiy summasini inobatga olgan holda 
dastlab eng muhim va muhim narsalarni sotib olish zarurligini o’rgatib borishlari 
zarur. Oila byudjetining samarali shakllantirilishi va undan oqilona foydalanish 
ota-onalar tomonidan farzandlarning moddiy qo’llab-quvvatlanishi uchun imkon 
beradi.
Boshqaruvni tashkil etishda ota-onalar farzandlari xatti-harakatlarini 
nazorat
qilib borish zimmalaridagi mas’uliyatli yumush ekanligini unutmasliklari lozim. 
Farzandlarning kun tartibiga ega bo’lib, unga qat’iy rioya qilishlari ular faoliyati 
ustidan ijtimoiy nazoratni tashkil etishda yuqori samaradorlikka erishish imkonini 
beradi.
Oilada otaning ustunligini ta’minlash, uning oilada alohida obro’ga ega 
bo’lishiga erishish esa oila a’zolari o’rtasidagi shaxslararo munosabatlarning 
samarali kechishini, farzandlar tarbiyasining ijtimoiy mazmun kasb etishiga olib 

---

79 
keladi. Shu sababli onalar oilada otaning mavqeini yuqori bo’lishini ta’minlay olishlari 
zarur. Shundagina farzandlar har bir ishni amalga oshirishda otadan ruxsat va yuzaga 
kelgan katta-kichik muammolarni hal qilishda maslahat so’rash, duo olishga odatlanib 
boradilar. Otaning mavqei yuqori bo’lgan oilalarda farzandlar odobli, axloqli bo’lib 
voyaga ketishadi.