Guruh: 021-20 Variant: 14



Yüklə 1,35 Mb.
Pdf görüntüsü
tarix14.05.2023
ölçüsü1,35 Mb.
#113549
e9o sXKkDTlwyPFOrKgZwYPjweTM59xv



Bajardi: Nurmamatov Asliddin 
Guruh: 021-20 
Variant: 14 
Laboratoriya ishi №1 
Cisco Packet Tracer dasturida LAN tarmogʻini loyihalash
Ishdan maqsad: Cisco Packet Tracer dasturida LAN tarmogʻini loyihalash, 
sozlash va ma’lumot almashinish jarayonini tadqiq qilish. 
Nazariy qism 
Tarmoq kompyuterlar oʻrtasida ma’lumot almashishni ta’minlaydigan 
maxsus uskunalar yordamida bir-biriga ulangan kompyuterlar guruhi. Ikki 
kompyuter oʻrtasidagi aloqa toʻgʻridan-toʻgʻri boʻlishi mumkin yoki qoʻshimcha 
aloqa tugunlaridan foydalanish. 
Tarmoqlarning bir nechta turlari mavjud va lokal tarmoq ulardan biri. 
Mahalliy tarmoq, aslida, bitta binoda yoki alohida xonada, masalan, kvartirada 
ishlatiladigan tarmoq, ularda ishlatiladigan kompyuterlar va dasturlarning oʻzaro 
ta’sirini ta’minlash uchun. Turli binolarda joylashgan mahalliy tarmoqlar sun'iy 
yoʻldosh aloqa kanallari yoki optik tolali tarmoqlar yordamida bir-biriga ulanishi 
mumkin, bu sizga global tarmoq yaratishga imkon beradi, ya’ni bir nechta mahalliy 
tarmoqlarni oʻz ichiga olgan tarmoq. 
Internet uzoq vaqtdan beri global va keng qamrovli boʻlib kelgan, shu 
jumladan yuz minglab turli tarmoqlar va yuz millionlab kompyuterlarni qamrab 
olgan tarmoqqa yana bir misoldir. Modem, mahalliy yoki global ulanish orqali 
Internetga qanday kirishingizdan qat'iy nazar, har bir Internet foydalanuvchisi aslida 
tarmoq foydalanuvchisidir. Internetdan foydalanish uchun Internet-brauzerlar, FTP 
mijozlari, elektron pochta dasturlari va boshqalar kabi turli xil dasturlardan 
foydalaniladi. 
Tarmoq arxitekturasining ikki turi mavjud: peer-to-peer va mijoz / server, 
Ayni paytda, mijoz / server arxitekturasi deyarli barcha sohalarda qoʻllanilmoqda. 
Agar "peer-to-peer" tarmogʻidan foydalanilsa, unda unga kiritilgan barcha 
kompyuterlar bir xil huquqlarga ega. Shunga koʻra, har qanday kompyuter oʻz 
resurslariga kirishni ta’minlaydigan server yoki boshqa serverlarning resurslaridan 
foydalanuvchi mijoz sifatida harakat qilishi mumkin. 
Mijoz / server arxitekturasi asosida qurilgan tarmoqda bir nechta asosiy 
kompyuterlar - serverlar mavjud. Tarmoqqa kiradigan qolgan kompyuterlar mijozlar 
yoki ish stantsiyalari deb ataladi.
Server – bu tarmoqdagi boshqa kompyuterlarga xizmat koʻrsatadigan 
kompyuter. Ular taqdim etadigan xizmatlarda bir-biridan farq qiladigan har xil 


turdagi serverlar mavjud; ma’lumotlar bazasi serverlari, fayl serverlari, bosma 
serverlar, pochta serverlari, veb-serverlar va boshqalar. 
Xab, switch yoki marshrutizator va shunga uhshash tarmoqni bogʻlovchi 
qurilmalar ma’lumotlat oqimini nazorat qilishi uchun sozlanadi. Ularning xar biri 
vazifalariga qarab turli joylarda qoʻllaniladi. Misol uchun xab kichik lokal 
tarmoqlarda qoʻllansa, switch esa nisbatan katta tarmoqlarda qoʻllaniladi. Tarmoq 
foydalanuvchilari soni 10 tadan oshmaganda xabdan foydalanish iqtisodiy jixatdan 
xam toʻgʻri echim xisoblanadi.
Ammo tarmoqda mavjud kompyuterlar soni 20 va 
undan koʻp boʻlsa, switchdan foydalangan ma’quldir. Chunki tarmoqqa katta 
yuklanishdagi ma’lumot kelib tushganda, xab uni qayta ishlamasdan barcha 
portlarga tarqatadi va natijada xab turli uzilishlarga uchrashi mumkin. 
Switch (kommutator)ga bunday yuklanish zarar yetkazmaydi. U biror bir 
portga kelib tushgan paketlar ketma – ketligini skanerlab, qaysi portdan chiqishi 
kerakligini tanlab, MAC adres boʻyicha oʻsha port orqali uzatadi. Bu xolatda ishlash 
tezligi bir qancha millisekundlarga kamayishi mumkin ammo bu sezilmaydi. 
Hozirgi kunda tarmoq kommutatori ishlab chiqaruvchi firma, kompaniyalar orasida 
raqobat ancha kuchaygan. Switch turli xil segmentda joylashgan kompyuterlarni bir 
– biri bilan bogʻlay oladi.
Kommutator OSI modelining kanal sathida ishlaydi. Kommutatorlar koʻprik 
texnologiyalari asosida ishlab chiqilgan boʻlib, koʻp hollarda koʻp portli koʻprik 
sifatida qaraladi. Bir necha tarmoqlarni tarmoq sathida ulash uchun mashrutizatorlar 
xizmat qiladi.
Laboratoriya ishini bajarish tartibi 
Cisco Packet Tracer dasturi yordamida LAN (Local Area Netowork) 
tarmogʻini biz siz bilan 16 ta kompyuter va 2 ta Switch orqali hosil qilamiz 


4.1-rasm. Cisco Packet Tracer dasturi koʻrinishi 
Dasturga 16 ta kompyuter va 2 ta switch uskunasini joylashtirib olamiz. 
3.2-rasm. Cisco Packet Tracer dasturi ish oynasi
Switchni Physical menyusidan 24 ta portga ega switch ekanligini koʻrishimiz 
mumkin. Bu switch orqali jami 24 ta kompyuterni bogʻlashimiz mumkin. 
4.3-rasm. Cisco Packet Tracer dasturida qurilma 


Config menyusidan Switchimizga Switchuz deb belgilab olamiz 
4.4-rasm. Cisco Packet Tracer dasturi swich sozlamasi oynasi 
Switchimizni CLI menyusiga kirib kod yozib sozlab olishimiz mumkin. 


4.5-rasm. Cisco Packet Tracer dasturi ish oynasi 
Biz bu yerda qaysi kompyuter qaysi portga bogʻlanishini oʻzimiz tanlaymiz 
Dasturga joylashtirib olgan uskunalarimizni avtomatik aloqa liniyasi orqali 
bogʻlab chiqamiz. 
4.7-rasm. LAN tarmogʻi aloqa liniyasi orqali bogʻlanishi 
IP Configuration bandini tanlab har bir kompyuterimizga IP manzil berib 
chiqamiz 


4.8-rasm. Desktop minyusi 
Bunda biz 192.168.43.1 dan ketma-ket ravishda 192.168.43.16 gacha manzil 
berib olamiz 
4.9-rasm. IP manzillarni sozlash oynasi 
Tarmoq toʻgʻri qurilganini tekshirib koʻrishimiz uchun, Command Prompt 
bandi orqali kirib qaysi kompyuter bilan aloqa qilmoqchi boʻlsak ping orqali IP 
manzilini yozib tekshiramiz. 


4.10-rasm. Desktop oynasi 
Biz 1 va 14 kompyuterlarni aloqa almashinishini koʻramiz 
4.11-rasm. Desktop oynasining kod yozish oynasi 
Simulation oynasini ishga tushurib 1 va 14 kompyuterga xabar joʻnatib 
koʻramiz. 


4.12-rasm. Tarmoqni testlash jarayoni 
Yuqorida biz tarmoq toʻgʻri qurilganini koʻrishimiz mumkun. 

Yüklə 1,35 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin