Mavzu: Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida qo‘llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari. Umumpedagogik metodlar
Reja:
1.Metodlarni tanlashga umumiy talablari: ilmiy asoslanganligi; o’qitishni qo’yilgan vazifalariga mosligi; o’qitish printsplari, o’quv materialini o’ziga xosligi.
2. O’quvchilarning shaxsiy va guruhli tayyorligiga jismoniy madaniyat o’qituvchisining (tarbiyachining) individual xususiyatlari va imkoniyatlariga, mashg’ulotlar sharoitlariga mos kelishi.
3.Ko’rgazmali qabul qilish metodlari (uning ahamiyati, turlari va ularni qo’llash metodikasi).
U s u l - faoliyatning shunday usuli, turli sharoitda, turli xil dagi shug’ullanuvchilar bilan keng doiradagi vazifalarni hal etish imkoniyati bo’ladi. Masalan: ko’rgazmalilik metodi bilan harakat faoliyatlarini tanishtirish, uni takomillashtirishning(turli yoshdagi o’quvchilar, kattalar bilan ishlashda) turli xildagi ta’lim vazifalarini hal qilish mumkin.
U s u l - faoliyatning shunday usuli, turli sharoitda, turli xil dagi shug’ullanuvchilar bilan keng doiradagi vazifalarni hal etish imkoniyati bo’ladi. Masalan: ko’rgazmalilik metodi bilan harakat faoliyatlarini tanishtirish, uni takomillashtirishning(turli yoshdagi o’quvchilar, kattalar bilan ishlashda) turli xildagi ta’lim vazifalarini hal qilish mumkin.
Ta’limning metodlariga qo’yilgan umumiy talablar. Har qanday konkret holatda u yoki bu metodni maqsadga muvofiq holda qo’llash qator talablarga rioya qilishni taqazo etadi:
Ta’limning metodlariga qo’yilgan umumiy talablar. Har qanday konkret holatda u yoki bu metodni maqsadga muvofiq holda qo’llash qator talablarga rioya qilishni taqazo etadi:
1. Metodning i l m i y a s o s l a n g a n l i g i (oliy nerv faoliyati).
2.Qo’yilgan v a z i f a g a o’ q i t i sh n i n g m u v o f i k l i g i .
Aniq vazifalarning oldindan belgilanmasligi ta’lim metodalarini to’gri tanlash imkonini bermaydi. Misol, darsda “kozyol”dan oyoqlarni kerib tayanib sakrashni o’rgatish (o’qitish) vazifasi ko’yilgan bo’lsa, metodni tanlash mumkin bo’lmayqol’adi(bo’laqlarga ajratish bilan va harakatni to’la bajarish bilan o’qitish metodlariga tayanish mumkin xolos). Nisbatan aniq vazifa, masalan, “kozyol”dan oyoqlarni sakrashda qo’llar bilan “depsinish”ni o’rgatish qo’yilsa, mashqni bo’laqlarga ajratish bilan o’rgatish metodini qo’llashga imkoniyat paydo bo’ladi.
3. T a ‘ l i m n i n g t a r b i ya l a sh x a r a k t ye r i n i sh a k i l l a n t i r i sh.
3. T a ‘ l i m n i n g t a r b i ya l a sh x a r a k t ye r i n i sh a k i l l a n t i r i sh.
Har bir tanlangan metod aynan shu harakat faoliyatini o’qitishning faqat effektli jarayonini ta’minlash nuktai nazaridan gina baholanmay, tarbiya vazifalari pozitsiyasi talabiga qarab ham baholanishi zarur.
4. M ye t o d l a r n i n g qo’l l a n i sh i t a ‘ l i m s i s t ye m a s i d a g i b a r ch a p r i n ts i p l a r n i n g m u v o f i q l i g i va a m a l g a o sh i r i l i sh i g a t a ya n i sh i l o z i m. Metodni alohida olingan pritsip bilan aloqasini bir tomonlama izoxlash, tushuntirishga yo’l qo’yib bo’lmaydi. Masalan: agar o’qituvchi ko’rsatish metodini qo’llagan bo’lsa, uni ko’rgazmalilik prinsipini to’la amalga oshirayotir degan xulo samiz no to’gri Bo’lar di. Ma’lumki, bu prinsip qator metodlar tizimi orqaligina amalga oshiriladi.
5. O’ q u v m a t ye r i a l i x u s u s i ya t i n i n g
m u v o f i k l i g i.
O’qitish metodlari ma’lum darajada bo’lsada jismoniy mashqlarni turlariga bog’liqdir, ayrim xollarda faqat so’z bilan ifodalash metodining o’zi kifoya qilsa, nisbatan qiyin vazifalarda esa ko’rsatish metodini ham qo’llab yuborishga to’gri keladi. O’ynaladigan, gimnastika, sport va turizm tarzidagi mashqlarni o’qitish o’zining hususiy metodlariga ega emas. Metodlar jismoniy mashqlarning barcha turlari uchun bir xildir. Shu bilan birga bu turlarning har qaysisi qandaydir darajada bo’lsada, bir xil metodik usullardan foydalanishga yo’nalgan bo’lib boshqalaridan nisbatan ozroq foydalaniladi. Bunday qaramlilik qanchalar kam bo’lsa o’qitish natijasi shuncha yaxshi bo’ladi.
6. O’ q u v ch i l a r i n d i v i d i va g u r u x n i t a y yo r g a r l i g i n i m u v o f i k l i g i.
Masalan, ayrim harakat faoliyatlarini o’zlashtirishda yaxshi tayyorgarlikka ega o’quvchilar uchun qismlarga ajratib o’rgatish metodini qo’llash maqsadga muvofiq emas, nisbatan tayyorgarligi mavjud bo’lganlari uchun esa bu faoliyatni egallashni yo’llanma beruvchi mashqlar bilan boshlash kerak bo’ladi. So’z bilan ifodalash metodidan foydalanishda o’quvchilar umumiy bilimi darajasi bir muncha yuqori bo’lsa, “viraj” bo’ylab yugurishni tushuntirishda ularni fizika sohasi bo’yicha bilimiga tayanishimiz mumkin bo’ladi.
7. O’ q i t u v ch i i n d i v i d u a l x u s u s i ya t l a r i va i m k o n i ya t l a r i n i n g muvofiqligi.
Albatta, har bir pedagog ta’limning barcha metodlarini to’la xajmda egallagan bo’lishi lozim. Shunga qaramay, ba’zi o’qituvchilar bir xil metodlarni yaxshi bilishsa, ayrimlari esa boshqasini yaxshi biladilar. Jismoniy tarbiya jarayonida bu hususiyatlarni alohida hisobga olish zarur. Agar ma’lum holatda ikki xil metoddan bir xil natija chiqishi aniq bo’lib qolsa, albatta, o’qituvchi o’zi puxta bilgan metodni qo’llashi lozim.
