Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tajovuz mavjudligi
|
rasmiy
mezon deyiladigan mezon dalolat beradi. Ushbu mezon shundan iboratki, barcha mansabdor shaxslarning harakatlari nafaqat mohiyati yuzasidan, balki rasmiy jihatidan ham qonuniy bo‘lishi lozim, ya’ni faqat qonun bilan belgilangan shakliga amal qilingan holdagina amalga oshirilishi mumkin. Shu munosabatda mansabdor shaxslarning rasmiy ravishda noqonuniy 387 bo‘lgan va aslida huquqqa qarshi bo‘lgan harakatlariga qarshigina zaruriy mudofaaga yo‘l qo‘yilishi mumkin . Zaruriy mudofaa qonuniyligining ikkinchi sharti – tajovuz mavjud bo‘lishidir. Tajovuz mavjudligi deb, obyektiv ravishda shu ondagi va boshqacha oldini olib bo‘lmaydigan holda ijtimoiy xavf yetkazishi mumkin bo‘lgan qilmish sifatida tavsiflaydigan belgilarning jamuljamligi tushuniladi. Huquqqa qarshi qilmish mavjudligi quyidagi hollarda aniqlanadi: – shu ondagi zarar yetkazishning haqiqiy xavfi mavjud bo‘lganda; – zarar yetkazilayotgan paytda. Huquqqa qarshi tajovuzning mavjudligi va uni amalga oshirishning haqiqiy xavfi bo‘lganda shaxsning mudofaa qilinadigan manfaatga shu ondagi va boshqacha oldini olib bo‘lmaydigan zarar yetkazilishining haqiqiy xavfi yuzaga kelgan holdayoq tajovuzchi shaxsga zarar yetkazish huquqini ko‘zda tutadi. Bu holda shaxs tajovuzning o‘zi yuzaga kelishining oldini olishga qaratilgan zaruriy mudofaaning preventiv (oldini oluvchi) choralarini amalga oshiradi. Shunday qilib, mudofaalanuvchi huquqqa qarshi harakatning yoki harakatsizlikning amalda oshirila boshlanishini, albatta, kutib o‘tirishi shart emas, chunki bu ba’zi holatlarda qonun bilan himoya qilinadigan obyektga zarar yetkazilishi xavfi ostiga qo‘yishi mumkin, fuqarolar tomonidan ushbu talabning bajarilishi esa og‘ir va qaytarib bo‘lmaydigan oqibatlarga olib kelishi mumkin bo‘lar edi. Huquqqa qarshi tajovuzning va uni amalga oshirishning haqiqiy xavfi mavjudligi masalasi tergov va sud organlari tomonidan haqiqiy ma’lumotlarga asoslangan holda mudofaalanuvchining subyekt tasavvurlaridan kelib chiqib hal etilishi lozim. Boshqacha aytganda, zaruriy mudofaani amalga oshiruvchi shaxsning huquqqa qarshi tajovuzining va uni amalga oshirishining haqiqiy xavfi mavjudligi to‘g‘risidagi subyekt tasavvuri amaliy vaziyatga, tajovuz qiluvchining haqiqiy harakatlariga asoslangan bo‘lishi lozim. Xususan, ular so‘zlar, imo-ishoralar bilan muayyan tahdid qilish, qurolni namoyish etish va boshqa qo‘rqitish usullari bo‘lishi mumkin. 388 Zarar yetkazishning haqiqiy xavfi tug‘ilmagan, ya’ni tajovuz mavjud bo‘lmagan hollarda, shuningdek, zaruriy mudofaa holati ham yo‘qligini ko‘zda tutish lozim. Shu sababli bunday holda taxmin etilgan tajovuzchiga zarar yetkazish umumiy asoslarda jinoiy javobgarlikka tortilishi lozim. Huquqqa qarshi tajovuzning uni amalga oshirish davrida (ya’ni, zarar yetkazilayotgan vaqtda) mavjudligi so‘zsiz bo‘ladi, bu davr tajovuzning amalda davom etish davridir. Shu munosabatda jinoiy qilmishning aslida boshlanishi va tugashi masalalari alohida e’tiborga molik bo‘ladi. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|