Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

JK 39-moddasi
ma’nosidagi 
ushlash 
faqat uning jinoiy-protsessual 
ma’nosida, ya’ni JPK 221-moddasi qoidalariga ko‘ra, shaxs ijtimoiy xavfli 
415 

---

qilmish sodir etgan deb o‘ylashga asos bo‘lgan holda namoyon bo‘ladi, bu 
esa quyidagilar bilan tasdiqlanishi lozim: 
– shaxs jinoyat ustida yoki bevosita uni sodir etganidan keyin qo‘lga 
tushsa; 
– jinoyat shohidlari, shu jumladan jabrlanuvchilar uni jinoyat sodir 
etgan shaxs tariqasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘rsatsalar; 
– uning o‘zida yoki kiyimida, yonida yoki uyida sodir etilgan 
jinoyatning yaqqol izlari topilsa; 
– shaxsni jinoyat sodir etishda gumon qilish uchun asos bo‘ladigan 
ma’lumotlar mavjud bo‘lib, u qochmoqchi bo‘lsa yoki doimiy yashaydigan 
joyi yo‘q yoxud shaxsi aniqlanmagan bo‘lsa. 
Ushlanishi mumkin bo‘lgan shaxs faqat jinoyat sodir etgan hamda 
ushlashdan immuniteti bo‘lmagan shaxslargina bo‘lishi mumkinligini 
ta’kidlash lozim. Xususan, deputatlar, sudyalar va prokurorlar, 
shuningdek, diplomatik yoki boshqa daxlsizlikka ega bo‘lgan shaxslar 
ushlanishi mumkin emas, ular jinoyatni sodir etish paytida yoki uni sodir 
etganidan keyin darhol ushlangan holatlar bundan istisno (JPK 4-moddasi 
2-qismi, 221-moddasi). Lekin bunday ushlash faqat ularning shaxsini 
aniqlash: ularni taqdim etuvchilar u yoki bu turdagi daxlsizlikka ega 
ekanligini ko‘rsatuvchi diplomatik yoki konsullik kartochkasini, xizmat 
guvohnomasi yoki boshqa hujjatlarni taqdim etishgacha davom etadi. 
Shaxsni ushlash subyekti etib tan olishga faqat uning jinoiy qilmishni 
sodir etishi holati ta’sir etadi, bunda uning yoshi, aqli rasoligi, ijtimoiy 
maqomi va qilmishga bog‘liq bo‘lmagan boshqa holatlari e’tiborga 
olinmaydi. 
JPK 83-moddasi va 84-moddasining 1-qismiga muvofiq, ijtimoiy 
xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni ushlash huquqi jinoiy ish bo‘yicha ish 
yurituvga to‘sqinlik qiluvchi quyidagi holatlar bo‘lganda yo‘qoladi: 
– jinoiy ish qo‘zg‘atilgan va uning yuzasidan tergov yoki sud 
muhokamasi o‘tkazilib jinoyat voqeasi mavjud emasligi aniqlangan; 
– jinoyat tarkibi mavjud emas; 
– shaxsning jinoyatni sodir etishga daxli yo‘q; 
416 

---

– sodir etilgan jinoyat yoki shaxs amnistiya akti ta’sir doirasiga 
tushadi; 
– shaxsga nisbatan sudning qonuniy kuchga kirgan qarori (ajrimi) 
yoki vakolatli mansabdor shaxsning ishni qo‘zg‘atishni rad etish yoki 
ushbu ayblov yuzasidan uni tugatish to‘g‘risidagi bekor qilinmagan qarori 
mavjud; 
– JPK 325-moddasida ko‘zda tutilmagan holatlardan tashqari, ish 
faqat jabrlanuvchining shikoyati bo‘yicha qo‘zg‘atilishi mumkin bo‘lsa, 
jabrlanuvchining shikoyati bo‘lmagan holda; 
– shaxs ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etish vaqtiga kelib jinoiy 
javobgarlikka tortiladigan yoshga yetmaganligi. 
Ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni qisqa muddatli 
ozodlikdan mahrum etish harakatlari faqat ular qonunda