Hayvan yaşamının devamı ve normal büyüme için mutlak gerekli etkin organik besin maddeleridir

Hayvan yaşamının devamı ve normal büyüme için mutlak gerekli etkin organik besin maddeleridir.

• Hayvan yaşamının devamı ve normal büyüme için mutlak gerekli etkin organik besin maddeleridir.

• Çoğunlukla hayvan organizmasında sentezlenemezler.

• Kendileri enerji vermezler ve vücutta yapı taşı olarak kullanılmazlar.

• Çok küçük miktarları dahi etkindir.

Kimyasal yapı: Retinol

• Kimyasal yapı: Retinol

• Provitaminleri: , ,  karoten

• Kriptoksantin

• Zeaksantin

• Bitkilerdeki karotenin

• % 90’ı -karotendir.

Fizyolojik Fonksiyon:

• Fizyolojik Fonksiyon:

• Antikseroftalmik

• Antienfeksiyöz

• Büyüme faktörü

• Metabolizmada vitamin A:

• Görme fonksiyonu (Işık uyarımının gözden beyine iletilmesinde)

• Gece körlüğü  Gözün karanlığa adaptasyon kabiliyetinin bozulması

• Müköz membranları koruma  Mukopolisakkarit sentezi

• Kemik büyümesi üzerine etkisi

• Cinsiyet hormonlarının metabolizması için gerekli

Genç hayvanlarda gelişme ve kemik büyümesi  Kontrol edilemeyen osteoblast faaliyeti nedeniyle kireçlenmemiş iskelette şekil bozuklukları

• Genç hayvanlarda gelişme ve kemik büyümesi  Kontrol edilemeyen osteoblast faaliyeti nedeniyle kireçlenmemiş iskelette şekil bozuklukları

• Epitel tabakasının keratinize olması

• - Konjuktiva Keratinizasyon Kseroftalmi

• (Buzağı ve danalarda körlük)

• - Bakteriyel enfeksiyonlara, paraziter invazyonlara

• duyarlılık

• - Testis ve plasenta epitel dokusunda bozukluklar

• Sperma üretimi , yavru ölümü ve anomaliler

• - Civciv ölümleri, gelişmede gerilik, yumurta verimi ,

• kuluçka randımanı

• - Kıl ve tüy dökülmesi, yapağı verimi , tavuklarda

• çapraz gaga

• - Sinir hücrelerinde dejenerasyon, koordinasyon

• bozukluğu

1 IU Vit. A = 0.3 µg Vit. A

• 1 IU Vit. A = 0.3 µg Vit. A

• 1 IU Vit. A = 0.6 µg -karoten

• Süt inekleri  47 IU/kg CA

Kimyasal yapı: Ergokalsiferol, kolekalsiferol

• Kimyasal yapı: Ergokalsiferol, kolekalsiferol

• Provitaminleri : Sterinler

• Bitkilerde;

• Ergosterin UV Ergokalsiferol

• Hayvanlarda;

• Kolesterin Dehidrojenaz 7-dehidrokolesterin UV Kolekalsiferol

• Ergokalsiferol ve kolekalsiferol birbirine dönüşmez.

Balık karaciğeri

• Balık karaciğeri

• Yumurta sarısı

• Süt

• Kolostrum (6-10 kat )

Organik matrikste (kemik ve dişlerde) Ca ve P’un depo edilmesi

• Organik matrikste (kemik ve dişlerde) Ca ve P’un depo edilmesi

• Bağırsaklarda Ca ve P’un emilimi

• (Ca ve P arasında fizyolojik oran)

• Böbreklerde Ca ve P’un atılması

• (Fosfatların rezorbsiyonu üzerine pozitif etki)

• Fosforilaz enzimi ile ilişkisinden dolayı karbonhidrat metabolizmasının düzenli sürdürülmesi

Kemiklerde kül miktarı % 30-50 azalır.

• Kemiklerde kül miktarı % 30-50 azalır.

• Raşitizm – Osteomalasi

Kimyasal yapı: Tokoferol

• Kimyasal yapı: Tokoferol

• Provitaminleri :

• , , , delta tokoferoller (yan zincirleri doymuş)

• %100, 25, 10, 1

• , , , delta tokotrienoller (yan zincirleri doymamış)

Yeşil yemler  Körpe bitkiler -tokoferoller

• Yeşil yemler  Körpe bitkiler -tokoferoller

• Gövde  Yapraklar 20-30 kat 

• Suni kurutma, silaj kayıp 

• Güneşte kurutma kayıp % 90 

• Hububat embriyoları

• Fizyolojik fonksiyon  Antioksidan

Biyolojik antioksidan

• Biyolojik antioksidan

• Doymamış yağ asitlerinin oksidasyonunu ve bozulmasını önler.

• Vücut ve süt yağının dayanıklılığını arttırır.

• Karoten ve vitamin A’yı oksidasyondan korur.

• Vitamin E yetersizliği

• Vit. E  Se  Kükürtlü aminoasitler

Doymamış yağ asitleri  

• Doymamış yağ asitleri  

• Selenyum  

• 1 IU Vit E = 1 mg tokoferol asetat

Sıçan  Rezorbsiyon kısırlığı

• Sıçan  Rezorbsiyon kısırlığı

• Kuzu / buzağı  Beyaz kas hastalığı (kas distrofisi)

• Civcivlerde  Kas distrofisi, ensefalomalasi, eksudatif diatez

Kimyasal yapı:

• Kimyasal yapı:

Yaprak bakımından zengin yemler  Yonca unu, lahana ve karnabahar yaprakları

• Yaprak bakımından zengin yemler  Yonca unu, lahana ve karnabahar yaprakları

• Güneşte kurutma % 50 

• Yumurta sarısı, balık unu

• Sindirim kanalında bulunan bakteriler  Geviş getirenlerde rumende, tek midelilerde kalın bağırsakta

• Fizyolojik fonksiyon  Koagulan faktör

Kanın pıhtılaşması  Karaciğerde protrombin oluşumunu uyararak, kanda protrombinin normal düzeyde olmasını sağlar.

• Kanın pıhtılaşması  Karaciğerde protrombin oluşumunu uyararak, kanda protrombinin normal düzeyde olmasını sağlar.

Yeni doğan hayvanlarda bağırsakta kanamalar

• Yeni doğan hayvanlarda bağırsakta kanamalar

• Civcivlerde kanın pıhtılaşma süresinin uzaması ve ölümle sonuçlanan kanamalar

• Ruminantlarda  Rumen bakterileri

• Taş yoncası  Dikumarol  Vit K yıkımı ve

• Protrombin 

• Antibiyotik ve sulfanamid uygulamaları

• Kuzu, buzağı, civciv, atlar  Kolon

• Tavşan  Kolon (Kaprofaji)

Kimyasal yapı: Tiamin

• Kimyasal yapı: Tiamin

• Kaynakları : Bütün yemlerde, özellikle bira mayası, hububat

• embriyoları, değirmencilik kalıntıları)

• Körpe bitkiler , kart bitkiler 

• Fizyolojik fonksiyonları: Antiberiberi vitamini, antinekrotik vitamin

• Karbonhidrat metabolizmasında görevlidir.

• Pürivik asidin oksidatif dekarboksilasyonla asetil Co-A’ ya dönüşümünde rol alır.

• Valin sentezi için gereklidir.

Yetersizliği: İnsanlarda beriberi hastalığı

• Yetersizliği: İnsanlarda beriberi hastalığı

• Buzağılarda lakrimasyon

• Evcil hayvanlarda yetersizliği nadir görülür.

• Büyümenin gerilemesi, ağırlık kaybı, iştahsızlık, kaslarda zayıflık, ödemler, sinirsel bozukluklar, sinir dejenerasyonlarına bağlı paraliz ve kramplar.

• İhtiyaç : Rasyondaki karbonhidrat miktarına göre değişiklik gösterir. Her kg karbonhidrat için 1 mg tiamin

• Antivitamin B1  Tatlı su balıkları Tiaminaz  Köpek ve Deniz balıkları tilkilerde Chastek paralizi

• Meşe palamudu

• Şerbetçi otu

• Eğrelti otu Flavonlar

• Soğan

Kimyasal yapı: Riboflavin (Riboz kapsar)

• Kimyasal yapı: Riboflavin (Riboz kapsar)

• Kaynakları : Bütün bitkisel ve hayvansal ürünler

• Kurutulmuş maya, süt ürünleri, küspeler, yeşil yapraklı bitkiler 

• Tahıllar ve değirmencilik kalıntıları 

• Fizyolojik fonksiyonları: Antidermatit faktör

• Flavoproteinlerin (flavin mononukleotid : FMN ve flavin adenin

• dinukleotid : FAD) yapısında bulunur. Flavoproteinler karbonhidrat, yağ (yağ asitlerinin parçalanması) ve amino asit metabolizmasında rol oynar.

• H+ taşıyıcı enzimlerin bir bileşenidir ve solunumda önemli rolü

• vardır.

Yetersizliği:

• Yetersizliği:

• Kanatlı hayvanlarda rasyonun büyük kısmı hububat tanelerinden oluştuğu için eksiklik görülebilir.

• Büyümenin gecikmesi, yemden yararlanmanın düşmesi, yumurta verimi, kuluçka randımanı düşmesi, 11. günde embriyonal ölümlerde artış

• Perifer sinirlerdeki dejenerasyon sonucu civcivlerde tarsal eklem ve parmaklarda içe bükülme, kanat, bacak ve parmaklarda felç

• Diare

• Ektodermal dokularda kuru kepekli dermatit, kıllarda dökülme ve sertlik

Kimyasal yapı: Nikotinamid

• Kimyasal yapı: Nikotinamid

• Organizmada triptofandan sentezlenebilir (60 mg triptofan = 1 mg niasin).

• Kaynakları : Mayalar, balık unu pirinç kepeği, yer fıstığı küspesi, ayçiçeği küspesi, yapraklı bitkiler.

• Hububat tanelerinde değerlendirilmesi güç

• bileşikler halinde bulunur.

• Fizyolojik fonksiyonları: Antipellagral faktör

• Canlı hücrelerde H+ taşıma mekanizmasını yürüten nikotinamid

• dinukleotid (NAD) ve NADP koenzimlerinin aktif grubunu oluşturur.

Yetersizliği:

• Yetersizliği:

• İnsanlarda pellegra (3D: dermatitis, diare, depresyon)

• Vücudun güneş gören kısımlarında simetrik olarak meydana gelen deri değişiklikleri ve yeşil pigmentasyon

• Ağız, dil, bağırsak, mide mukozalarında yangılar

• Kusma, şiddetli diare

• Uykusuzluk, depresyon, felç

• Köpeklerde kara dil hastalığı

• Dilin siyah renk alması

• Kusma, iştahsızlık

• Ağız ve dil mukozalarında iltihaplanma ve ülserler

• Kanatlı rasyonlarının % 40-55’ ini oluşturan mısır niasinden fakirdir. Civcivlerde perozis veya iştahsızlık, gelişmede gerileme, tüylerin büyümemesi.

• Buzağılarda şiddetli diare sonucu ölüm

Kimyasal yapı: Piridoksin, piridoksal, piridoksamin

• Kimyasal yapı: Piridoksin, piridoksal, piridoksamin

• Piridoksal fosfat  En aktif

• Kaynakları : Buğdaygil taneleri (mısır, buğday)

• Değirmencilik endüstrisi kalıntıları

• Soya ve yer fıstığı küspeleri, maya, yeşil bitkiler

• Yağsız süt tozu, balık unu, kan unu

Fizyolojik fonksiyonları: Antidermatit, sıçanlar için antipellegral

• Fizyolojik fonksiyonları: Antidermatit, sıçanlar için antipellegral

•  Transaminaz ve dekarboksilazların koenzimi olarak protein metabolizmasında önemli rol oynar.

• Transaminazlar  Endojen amino asit sentezi

•  Triptofandan niasin sentezi

•  Sistein ve porfirin sentezi

•  Keratin metabolizması

•  İnce bağırsaktan amino asitlerin emiliminde rol alır.

•  Yağ metabolizmasında esansiyel yağ asitlerinin birbirine dönüşmesinde rol oynar.

•  Yağların ve karbonhidratların enerji kaynağı olarak kullanılmasında etkilidir.

Yetersizliği:

• Yetersizliği:

• Protein ve enerji metabolizması aksadığı için yemlerin değerlendirilme derecesi azalır, büyüme yavaşlar.

• Büyüme hormonlarının sentezi azalır, sodyum metabolizması bozulur.

• Dermatitis ve kıl dökülmesi görülür.

• Buzağı ve civcivlerde makrositler – hipokromik anemi oluşur.

• Civcivlerde sinir sistemi bozukluklarına bağlı kaslarda ataksi ve kramplar şekillenir.

• Tavuklarda yumurta verimi ve kuluçka randımanı düşer.

• Sıçanlarda kulak, dudak ve kuyrukta bilateral simetrik deri iltihapları (sıçan pellegrası) oluşur.

• Gereksinim:

• Civcivlerde rasyondaki protein düzeyine paralel şekilde 

• Damızlık tavuk rasyonlarına daha yüksek düzeyde katılması kuluçkaya konacak yumurtanın vitamin B6 miktarını 

Kimyasal yapı: D – Pantotenik asit

• Kimyasal yapı: D – Pantotenik asit

• Kaynaklar : Karaciğer ve yumurta sarısı

• Yer fıstığı, bezelye, maya, melas, hububat taneleri, buğday kepeği

• Fizyolojik fonksiyonu: Antidermatit faktör (Civcivler için)

•  Aktif asit köklerinin taşınmasında rol oynayan koenzim A’ nın yapısında yer alır.

Yetersizliği:

• Yetersizliği:

• Civcivlerde ağız kenarları ve parmak aralarında kabuk oluşumu ile seyreden dermatitis, göz kapaklarında şişme ve birbirine yapışma.

• Tavuklarda kuluçka yeteneğinde düşme

• İştah azalması, yemden yararlanma derecesinin düşmesi, büyümenin gecikmesi

• Gereksinim:

• Rasyonda yüksek miktarda protein ve özellikle metiyonin bulunması pantotenik asit gereksinimini düşürür.

Kimyasal yapı: Biotin

• Kimyasal yapı: Biotin

• Kaynaklar : Bitkisel ve hayvansal ürünlerde yaygın, fakat az miktarda bulunan bir vitamindir.

• Fizyolojik faktör: Yumurta akından koruyucu faktör (Avidin)

• Transkarboksilaz gibi ara metabolizmada (*) katalizör olarak görev yapan enzimlerin yapısında yer alır.

• (*) CO2’in organik bileşiklere fikzasyonu gibi
•  Yağ asidi sentezi ve yağ metabolizmasında gereklidir.
•  Serum albumini, pürin, üre gibi protein metabolizmasına ilişkin maddelerin sentezinde gereklidir.

Yetersizliği:

• Yetersizliği:

• Kanatlılarda yetersizlik belirtileri gözlenir.

• Civcivlerde yağ asitlerini sentezleme gücü düşer, büyüme gecikir.

• Ayaklarda dermatitis, tüy dökülmesi görülür.

• Perozis

Kimyasal yapı: Folik asit

• Kimyasal yapı: Folik asit

• Kaynakları : Maya, küspeler, bol yapraklı bitkiler

• Fizyolojik fonksiyonları: Lactobacillus casei faktör

• Histidin, serin, metiyonin ve pürin gibi metabolitlere çeşitli karbon gruplarının katılması ya da çıkartılmasında koenzim olarak rol oynar.

• Tiamin, adenin, guanin sentezi için gereklidir. Bunlar bazı amimo asitlerin (serin), kolinin ve nükleik asitlerin yapı taşıdır.

• Folik asit, biotin ve vitamin B12’nin yanında eritrosit ve lökosit oluşumunda rol oynar.

• Yetersizliği: Sadece kanatlılarda görülür.

• Civcivlerde : Büyümede gerileme, anemi, tüy gelişimi ve renginde bozulma

• Tavuklarda: Yumurtada  Embriyonal ölümler ve kuluçka verimi 

Kimyasal yapı: Kolin

• Kimyasal yapı: Kolin

• Hayvansal ve bitkisel hücrelerde serbest halde veya lesitin

• biçiminde bağlanmış durumda

• Kaynakları : Karaciğer unu, balık unu, yumurta sarısı, soya

• fasulyesi küspesi, yonca türleri, bazı tane yemler

Fizyolojik fonksiyonları: Antiperozis faktör

• Fizyolojik fonksiyonları: Antiperozis faktör

• Lipotropik faktör

• Nötral yağların taşınma formu olan lesitinin yapısında yer alır.

• Karaciğerde patolojik yağ birikimini önler.

• Yağın kullanımını artırır.

• Yağ ve kolesterin metabolizması üzerine olumlu etkileri vardır.

• Organik bileşiklere nakledilebilen aktif üç metil kökü kapsar. Kolin gibi labil metil kökü içeren biyotin, metiyonin, folasin ve vitamin B12 arasında metabolik ilişkiler vardır. Ancak metabolizmada bu bileşikler kolinin yerini alamaz.

• Kolin türevi olan asetilkolin sinir hücrelerindeki impulsların naklinde önemli rol oynar.

Yetersizliği:

• Yetersizliği:

• Pek görülmez

• Mısır, buğday gibi kolin bakımından fakir yemlerin yoğun kullanıldığı rasyonlarla beslenen kanatlılarda

•  Büyümede gecikme, karaciğerde yağ infiltrasyonu

•  Yumurta verimi ve kuluçka kabiliyetinde azalma

•  Perozis

• Gereksinim:

• Rasyonda bulunan metiyonin ve vitamin B12 miktarına göre değişir.

Kimyasal yapısı: Siyanokobalamin

• Kimyasal yapısı: Siyanokobalamin

• (-CN iyonu ile birleşmiş üç değerli kobalt)

• Kaynakları : Bitkisel kökenli yemlerde yoktur.

• Hayvansal kökenli yemlerde, özellikle

• karaciğerde bulunur.

• Mikroorganizmalar tarafından sentezlenir.

• Fizyolojik fonksiyonları: Antipernisiyöz faktör

• DNA ve RNA sentezine katılır.

• Labil metil grupları üzerine etkisi vardır.

• Ruminantlarda propiyonik asit metabolizmasında metil malonil Co A’ nın süksinil Co A’ ya transferinde rol oynar.

• Metiyonin metabolizması ile ilgili metiyonin sentetaz enziminin prostatik grubudur.

Yetersizliği:

• Yetersizliği:

• Erişkinlere göre gençlerde daha çok yetersizlik belirtileri oluşur.

• İnsanlarda pernisiyöz anemi

• Tavuklarda kuluçka veriminin düşmesi, böbrek bozuklukları, perozis

• Gereksinim:

• Rumen  Co

• Kanatlı  Hayvansal kökenli yem

Kimyasal yapı: L - askorbik asit

• Kimyasal yapı: L - askorbik asit

• Kaynakları : Bol yapraklı bitkiler, biber, lahana, ıspanak ve narenciye meyveleri

• Depolama, pişirme, kurutma  Vitamin C 

• Fizyolojik fonksiyonları: Antiskorbitik asit

• Oksidasyon veredüksiyon olaylarında elektron alıcısıdır.

• Kemik ve yumuşak dokularda hücreleri birbirine bağlayan bağdokunun şekillenmesinde rol oynar.

• Hidroksiprolinden prolin oluşumuna katılır  Bağ (kollagen) doku

• Normal kalsifikasyon için gereklidir

• Enerjinin değerlendirilmesi üzerine etkilidir

• Enzimler üzerine uyarıcı etkisi vardır

• Enfeksiyonlara karşı vücudun direncini arttırır.

• Fenilalanin ve trozinin oksidatif parçalanmasında rol oynar.

Yetersizliği:

• Yetersizliği:

• Kobay, maymun, insan

• L – glukanolakton oksidaz

• Vitamin A ve E’nin yetersizliği  Vitamin C yetersizliği

• Deri altında, kaslarda, iç organlarda yaygın kanamalar

• Diş etlerinde yangı ve şiddetli kanamalar

• Soğuk ve sıcak hava stresleri

• Kronik enfeksiyonlarda ve metabolizma hastalıklarında

Vitamin B (Bioflavanoidler)

• Vitamin B (Bioflavanoidler)

• Vitamin B –T (Karnitin)

• Koenzim Q (Ubiquinon)

• Vitamin B17 (Amigdalin, nitrilosidler)

• Lipoik asit

• Vitamin B13 (Ortik asit)

• Vitamin B15 (Pangamik asit)