Hisob va audit fakulteti "audit" kafedrasi tursunov qaxramon to

Maqsadli  sistemali  audit  shakllanishi  bilan  auditorlar  ichki  nazorat  orqali 

ekspertiza o’tkaza boshladilar. Buning oqiba-tida shu narsa isbotlandiki, agar ichki 

nazorat  tizimi  samarali  tashkil  qilingan  bo’lsa,  xato  va  kamchiliklarni  aniqlash 

uchun jiddiy tekshirishlar o’tkazishga hojat qolmaydi.  

Tavakkalchilikka  asoslangan  audit  yoppasiga  yoki  tanlov  yo’li  bilan 

o’tkaziladigan  tekshirish  bo’lib,  u  korxona  faoliyati  sharoitidan  kelib  chiqadi  va 

asosan tor doiradagi ob’ektlarni tekshirish bilan yakunlanadi.  

Davlat  organlarining  auditorlik  xizmatlariga  munosabati  turlicha.  Masalan, 

---

9 

AQSh  va  Buyuk  Britaniyada  auditorlik  tashkilotlari  mustaqil  bo’lib,  ular 

auditorlarni  o’zlari  tayyorlaydilar,  tegishli  malakaviy  unvonlarni  beradilar  va 

keyinchalik  ham  ularning  o’z  vazifalarini  vijdonan,  halol  bajarishlarini  nazorat 

qilib  turadilar.  Boshqa  Evropa  mamlakatlarida  auditorlik  faoliyati  hukumat 

organlari tomonidan tashkil qilinadi.  

Bozorning kengayishi bilan auditorlik firmalari ko’rsatadigan xizmatlar turlari 

va hajmlari ham ortib boradi. Ko’plab firmalar odatdagi buxgalteriya hisobiga oid 

maslahatlar  va  xizmatlardan  tashqari  soliqqa  tortish,  boshqaruv  faoliyati  va 

axborotlarni  olish  texnologiyasi,  marketing,  moddiy  ishlab  chiqarish  zahiralarini 

baholash,  iqtisodiy  rejalashtirish  va  istiqbolni  belgilash,  bank  va  sug’urta  ishlari 

bo’yicha ham xizmat ko’rsata boshladilar.  

Bozor  iqtisodi  rivojlangan  mamlakatlarda  moliyaviy  nazoratning  quyidagi 

tashkiliy tizimidan foydalaniladi: 

1.  Davlat  moliyaviy  nazoratining  oliy  organi  schyotlar  palatasi  yoki  davlat