Hujjat tekshirish natijalari Tekshiruvchi: Shamsiddin Hamzayev Mustafo 'g'li (ID: 17777) Tashkilot: Lavozimi

8
8
8
8
8
8
8

---

68
komponentdan iborat majmuasini taklif etishadi. Ular quyidagilarni o’z ichiga
oladi: ta’lim muassasasi faoliyatining maqsadiy samaradorligi, ta’minot
samaradorligi, ijtimoiy-psixologik samaradorlik va texnologik samaradorlik (298).
M.M.Potashnik, V.S.Lazarevlar akmeologik usul samaradorligini erishish
mumkin bo’lgan mehnat unumdorligi bilan erishilgan unumdorlik o’rtasidagi
munosabatlarni ifodalovchi xususiyatlar deb ta’riflashadi. Unumdorlik – faoliyat
xususiyatlari bo’lib, ma’lum bir davrdagi sarf-xarajatlar bilan qo’lga kiritilgan
muvaffaqiyatli natijalar o’rtasidagi munosabatlarni ifodalaydi. Bu o’rinda
unumdorlik akmeologik usul samaradorligining ko’rsatkichi sifatida qo’llaniladi
(282).
V.I.Zvereva akmeologik usul samaradorligini akmeologik usul faoliyatining
maqsadga erishishdagi natijalari, ya’ni har bir o’quvchi shaxsining ko’p
tomonlama rivojlanishi uchun etarli darajada shart-sharoitlar yaratish natijalari deb
hisoblaydi (85).
P.I.Tretyakov, maktab rahbarlari akmeologik usul faoliyati samaradorligini
ta’lim muassasasidagi pedagogik jarayonlar dinamikasi yoki o’zini-o’zi boshqarish
ko’rsatkichlari bo’yicha baholashni hamda bunda amalga oshirilayotgan
o’zgartirishlar
o’quvchi
shaxsining
rivojlanishiga
qanday
ta’sir
ko’rsatayotganligini hisobga olishni taklif qiladi. Muallif tomonidan ta’lim-tarbiya
jarayonining turli yo’nalishlari bo’yicha ta’lim muassasasi faoliyatini baholash
ko’rsatkichlari va mezonlari tizimi ishlab chiqilgan (202; 204).
G.S.Abdraxmanov akmeologik usul faoliyati samaradorligini belgilangan
me’yorlar asosida yuqori sifatlarga erishish darajasi hamda ta’lim tizimi
faoliyatining sifat va miqdoriy xususiyatlarining zaruriy ko’rsatkichlarini
ifodalovchi, maqsadga erishish darajasi bo’yicha aniqlashni maqsadga muvofiq
deb hisoblaydi (21).
T.M.Davo’denko
akmeologik
usul
samaradorligi
masalalariga
o’z
yondashuvida akmeologik usul sifatini baholash mezonlarini akmeologik usul
sub’ektlarining guruhlar bo’yicha va individual holda o’zini-o’zi rivojlantirishi
2

---

69
masalalari bilan bog’laydi (71). Muallif baholashning integrativ mezonlari sifatida
quyidagilardan foydalanishni taklif etadi:
- shaxsning yoki ijtimoiy guruhning ijtimoiy mavqei;
- sub’ektlarning o’zini-o’zi rivojlantirishga amaliy tayyorgarligi;
- intensifikatsiyalar;
- rivojlanish.
Ta’lim muassasasi pedagogining akmeologik usul faoliyati samaradorligi
to’g’risida fikr yuritilganda N.A.Sharay tomonidan taklif etilgan akmeologik usul
samaradorligining quyidagi jihatlarini e’tiborga olish zarur:
- qo’yilgan maqsadlarga erishish, ta’lim muassasasini rivojlantirish;
- ta’lim-tarbiya jarayonining sifatiy ko’rsatkichlari;
- o’quvchini motivlashtirish xususiyatlari va o’qituvchining ijodiy
faoliyati;
- akmeologik usul tizimiga “uchinchi shaxsning” munosabatlari (301).
Ta’lim muassasalarini boshqarishni ilmiy asosda tashkil etishda amalga
oshirilishi zarur bo’lgan vazifalar hamda ijobiy echimini topish zarur bo’lgan
ayrim muammolarni inobatga olgan holda aytish mumkinki, ta’lim muassasalarini
akmeologik usul faoliyatining samaradorligi – bu akmeologik usul qonuniyatlari,
usul va metodlari hamda innovatsion texnologiyalarga asoslangan akmeologik usul
faoliyati
asosida tashkil etilgan ta’lim-tarbiya jarayonining natijaviyligi
hisoblanadi.
Ta’lim muassasalarida akmeologik usul samaradorligi o’quvchilarning fanlar
bo’yicha olgan bilimlari, zamonaviy texnika va axborot texnologiyalarini
o’rganishi, intellektual qobiliyatlarining shakllanish darajasini hamda o’qituvchi va
pedagogik xodimlarning bilimi, ko’nikma va malakalari, shuningdek, pedagogik
mahorati va kasbiy qobiliyatlarining rivojlanish darajalarining o’sishini belgilaydi.
Maktab rahbarlarining akmeologik usul faoliyati samaradorligiga ta’sir
etuvchi omillar maktab akmeologik usulini ichki va tashqi o’zgarishlarga
moslashtirish, rahbarlik uslublaridan oqilona foydalanish, ta’lim menejmenti