Hujjat tekshirish natijalari Tekshiruvchi: Shamsiddin Hamzayev Mustafo 'g'li (ID: 17777) Tashkilot: Lavozimi

III-BOB.
PEDAGOGIKADA AKMEOLOGIK USULLARNI QO’LLASh
NAZARIYaSINI TADQIQ ETIShNING SAMARALARI
3.1. Pedagogikada akmeologik usullar qo’llash faoliyatining tahlili
O’qituvchining akmeologik usul faoliyati ta’lim muassasasi faoliyatini
amalga oshirish va uni takomillashtirishga zaruriy shart-sharoitlarni yaratish,
pedagogik xodimlarning faoliyatini muvofiqlashtirish, hamkorlikdagi faoliyatni
tashkil etish, o’zaro ta’sir jarayonini, innovatsion ta’limiy muhitni vujudga
keltirish bilan uzviy bog’liq bo’ladi.
3
3
1
8

---

79
Tajriba-sinov ishlarining maqsadi va mazmun-mohiyatiga mos ravishda
birinchi bosqichda zamonaviy ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarda maktab
rahbarlarining akmeologik usul yo’nalishidagi ehtiyojlarini aniqlash maqsadida
UO’TMda akmeologik usul amaliyotini o’rganish va tahlil qilish amalga oshirildi.
Mazkur yo’nalishda rahbarlar, pedagogik xodimlarning faoliyatini o’rganish
jarayonida quyidagi vazifalar bajarildi:
- maktab rahbarlari va jamoa a’zolarining innovatsion yondashuvlarga
asoslangan akmeologik usul yo’nalishidagi ehtiyojlarini aniqlash;
- shaxsiy-yo’naltirilgan o’zaro ta’sir ko’rsatishga asoslangan qayta
tayyorlash va malaka oshirishga rahbarlarning ehtiyojlarini aniqlash.
Termiz shahri va Muzrabot tumani maktablarining pedagoglari o’rtasida
o’tkazilgan anketa so’rovlari tahlili natijalarining ko’rsatishicha, anketa-so’rovlari
o’tkazish jarayonida ishtirok etgan 111 nafar pedagoglarning 82 nafari, ya’ni 73,8
% ishtirokchilar o’zining akmeologik usul faoliyati samaradorligini etarli darajada
deb hisoblamaydi. Akmeologik usul faoliyati samaradorligining etarli darajada
emasligini quyidagi sabablar orqali asoslaydi:
- pedagoglarning 69 nafari, ya’ni 62,2 % ishtirokchilar samaradorlikning
etishmasligi
maktabni
boshqarish
yo’nalishida
maxsus
professional
tayyorgarlikning yo’qligida deb baholaydi;
- 18 nafar pedagog, ya’ni 16,2 % ishtirokchilar zamonaviy talablarga mos
ravishda akmeologik usul va pedagogik faoliyat yo’nalishida zaruriy bilim va
tajribalarni etishmasligini ko’rsatadi;
- ishtirokchilarning 24 nafari, ya’ni 21,6 % pedagoglar amaliy faoliyatda
rahbarlik uslublaridan samarali foydalanish ko’nikmalarini etishmasligi sababli
maktab jamoasi a’zolari bilan o’zaro hamkorlikning mavjud emasligida deb biladi.
Sherobod
tumani xalq ta’limi bo’limiga qarashli 56-, 38-sonli
maktablarning 30 nafar pedagogik xodimlari o’rtasida o’qituvchining akmeologik
usul faoliyati, hamkorlikdagi faoliyat, o’zaro munosabatlar yo’nalishida
1

---

80
o’tkazilgan anketa so’rovlari natijalarining ko’rsatishicha, asosan ko’pchilik
rahbarlar o’z akmeologik usul faoliyatida:
- akmeologik
usul
qarorlarini
qabul
qilishda
jamoa
a’zolarining
qiziqishlarini hisobga olmaydi (73 % ishtirokchilarning javobi);
- xodimlarning shaxsiy individual psixologik xususiyatlarini inobatga
olmaydi (67% ishtirokchilarning javobi).
Faqat 38 % ishtirokchilar o’z rahbarlarini jamoada hamkorlikda faoliyat
ko’rsatish, o’zaro munosabatlarni muvofiqlashtirish uchun sharoitlar yaratadi,
xodimlarni tushunishga harakat qiladi, pedagogik xodimlarning bilimi, ko’nikma
va malakalarini rivojlantirish bo’yicha qayg’uradi deb baholaydilar.
Mazkur pedagogik xodimlar o’qituvchining akmeologik usul faoliyati
samaradorligiga ta’sir ko’rsatuvchi
asosiy omillar quyidagilardan iborat deb
hisoblaydilar: ijtimoiy vaziyatlarning muntazam o’zgarib borishi; o’qituvchi
faoliyatining maqsadini pedagogik jamoa a’zolari tomonidan tushunilmasligi;
o’qituvchining akmeologik usul faoliyatiga jamoa a’zolari tomonidan yordam
ko’rsatish istaklarini yo’qligi; rahbar bilan pedagogik jamoa o’rtasidagi shaxsiy va
mehnat faoliyati yo’nalishidagi o’zaro munosabatlarning ob’ektiv emasligi.
Natijalarning ko’rsatishicha, mazkur ta’lim muassasasi rahbarlari o’z
akmeologik usul faoliyatini va shaxsiy rahbarlik uslublarini tahlil qilmaydi.
Ijtimoiy-iqtisodiy
shart-sharoitlarda
vujudga
kelayotgan
o’zgarishlarga,
xodimlarning pedagogik faoliyatiga e’tiborning kuchayishi, akmeologik usul
texnologiyalari va metodlari, o’zaro ta’sir ko’rsatish usullari, shaxsiy refleksiv
faoliyatni etishmasligi rahbarlarga akmeologik usul faoliyati samaradorligining
pasayib ketishi sabablarini aniqlashga imkoniyat bermaydi.
Bu
o’z
navbatida
pedagogikada
akmeologik
usullar
asosidaning
ko’pchiligida refleksiv ko’nikmalarni rivojlanishi juda past darajada ekanligini
tasdiqlaydi, mazkur ta’lim muassasalarida tarbiyaviy munosabatlar
tizimida
“rahbar-xodim” munosabatlari shaxsiy-yo’naltirilgan o’zaro ta’sir ko’rsatishga
asoslanmaydi, balki qat’iy avtoritar rahbarlik uslubi hukm suradi. Bunday rahbarlar