1-rasm. Oziq ovqat va xizmatlar sohasining inflyatsiya ko’rsatkichi
Inflyatsiya va ishsizlik o'rtasidagi munosabatlar. Iqtisodchilarning fikricha, inflyatsiya va ishsizlik aniq munosabatlarga ega. Bu Angliya iqtisodiyot maktablaridan birining taniqli professori A.Filippning modelida tasvirlangan. 1861-1957 yillar oralig'ida o'z mamlakati bo'yicha ma'lumotlarni o'rganishga kirishdi. Natijada, u ishsizlik darajasi uch foizdan oshib ketganda, narxlar va ish haqining pasayishi boshlandi. Ushbu modelda bir muncha vaqt o'tgach, ish haqi o'sish sur'ati inflyatsiya ko'rsatkichi bilan almashtirildi. Professorning egri qisqa vaqt ichida inqiroz va ishsizlikning qarama-qarshiligini va tanlov imkoniyatini tanlash imkonini beradi. Qisqa muddat ichida tovarlar va xizmatlarning narxlarini oshirish, ish haqi, mehnatni ta'minlash va ishlab chiqarishni kengaytirishni rag'batlantiradi. Inqirozni bostirganda, u ishsizlikka olib keladi.
Inflatsiyani quyidagi sabablar keltirib chiqaradi: 1. Davlat o`z xarajatlarini o`z daromadi hisobidan qoplay olmay qolganholatda, muomalaga qo`shimcha pul chiqarish orqali qoplaydi. Natijada muomaladaTovar va xizmatlar bilan taminlanmagan pul paydo bo`ladi, bu esa o`z navbatidapulning qadirsizlanishiga olib keladi.
2. Ishlab chiqarishning qisqarishi. Ishlab chiqarish pasayganda muomaladagi pul kamaymaydi, tovarlar miqdori esa kamayadi, ntijada narx oshadi pulqadri pasayadi.
3. Mamlakatda chetdan keltirilgan {emport} tovarlar narxining ko`tarilishi. Bu o`z navbatida mamlakatdaishlab chiqarilgan o`xshash va o`rinbosar tovarlar narxinioshiradi.
4. Kreditning haddan tashqari rivojlanib ketishi. Moddiy nematlar yaratish bilan bog`liq bo`lmagan sohalarga berilgan kreditlarning tez suratlar bilan o`sishi muomaladagi pul massasining ko`payishiga olib keladi.
5. Pulga nisbatan xalq ishonchining yo`qolishi, bozorda talabga javob bermaydigan tovarlarning ko`payib ketishi, mamlakat to`lov balansi va boshqalar.
